Müminun suresi 2 ayet | Onlar namazda huşu içindedirler.

Namaz dinin direğidir. Fakat onu, dinin direği olacak şekilde kılmak şarttır. Bu sebeple mü’minlerin ilk vasfı olarak, “ namazda huşû ” sayılır. اَلْخُشُوعُ ( huşû‘ ); bir yönden korku, çekingenlik gibi kalbî fiilleri, bir yönden de sallanmayı bırakıp sükûnet içinde olmak gibi dış azalara ait fiilleri ifade eder. Kalbin huşûu, korkmak ve güçlü bir şahsın karşısında heybet hissine kapılmaktır. Bedenin huşûu ise, böyle bir şahsın huzurunda baş eğmek, boyun bükmek, bakışları aşağı çevirip sesi alçaltmaktır. Bu bakımdan huşû, kökleri kalpte, görüntüleri bedende olmak üzere her iki mânayı da içinde bulundurur. Bunun kalbe ait tarafı; Rabbin azamet ve celâli karşısında kendi küçüklüğünü göstererek nefsi Hakk’ın emrine baş eğdirip söz dinlettirecek ve edep ve tâzimden başka bir şeye yönelmeyecek biçimde kalbin son derece güçlü bir saygı duygusu hissetmesidir. Dış görünüşle ilgili yönü ise, bu duygunun kalpte yerleşmesiyle birlikte vücut organlarında bir sükûnet meydana gelmesi, gözlerinin önüne, secde yerine bakıp, sağa sola, şuna buna iltifat etmemesidir. Bundan dolayı, huşûun aslı namazın şartlarından olan niyetin samimiliği ile; tezahürleri de namazın adâb ve diğer şartlarıyla alakalıdır. Rivayete göre Resûlullah ve ashâbı namazda gözlerini gökyüzüne kaldırırlardı, bu âyetin inmesi üzerine önlerine eğdiler. ( Taberî, Câmi‘u’l-beyân, XVIII, 4 )[ 1 ] Dolayısıyla namazda hem kalbin, hem de bedenin huşû içinde olması istenmektedir ki namazın özü de budur.

Gerçek mü’minlerin kalpleri, namazda Allah’ın huzurunda bulunmanın heybeti ile titrer, derinden ürperir. Bu ürperti oradan azalara, duygu ve hareketlere akseder. Ruhları, Allah’ın huzurunda O’nun azamet ve yüceliğine bürünür. Zihinlerini kurcalayan tüm meşguliyetler yok olur. Allah’ın yüceliğinin idrakine vardıkları, O’na kulluğun verdiği huzuru hissettikleri için başka bir şeyle uğraşmazlar. Bu yüce huzurdayken, çevrelerinde bulunan, akıllarında yer eden her şeyden bir kenara çekilirler. Allah’tan başkasını görmezler. Dikkatlerini sadece namazdaki sözlerin anlamlarını düşünmeye teksif ederler ve namazdan derin bir zevk alırlar. Vicdanları her türlü kirden arınır. İşte bu noktada boşlukta yüzen zerre, ana kaynağıyla buluşur. Şaşkın ruh yolunu bulur, ürkek kalp sığınağını tanır. Bu anda Allah’ın dışındaki bütün değerler, eşyalar ve şahıslar gözlerinde küçülür.

Ha­dîs-i şe­rîf­te şöyle bu­yru­lur: “ Bir mü­min gü­zel­ce ab­dest alır, son­ra da başından so­nuna kadar kal­p-beden âhengi içinde tam bir hu­zur ve hu­şû ile  iki re­kat na­maz kı­lar­sa cen­net ona vâ­cip olur. ” ( Müs­lim, Ta­hâ­ret 17 )

Bahâüddîn Nakşibend ( k.s. )’a sordular:

“ –Bir kul, namazda nasıl huşûa erer? ” O da cevâben:

“ –Dört şeyle! ” buyurup şunları beyân etti:

›    “ Helâl lokma,

›    Abdest sırasında gafletten uzak durmak,

›    İlk tekbîri alırken kendini huzurda bilmek,

›    Namaz dışında da Hakk’ı aslâ unutmamak, yâni namazdaki huzur, sükûn ve mâsiyetten uzakta durma hâlini namazdan sonra da devam ettirebilmek. ” ( el-Hadâiku’l-Verdiyye, s. 561 )

Böy­le bir na­maz için, Hak’tan gay­rı her şe­yin hat­tâ in­sa­nın ken­di nef­si­nin bile göz­den ve gö­nül­den düş­me­si ge­re­kir. Böyle bir namaz hakkında Sü­ley­man Dâ­râ­nî ( k.s. ) şu açıklamayı yapar:

“ İki re­kat na­maz kıl­mak ile Fir­devs cen­ne­tine gir­mek ara­sın­da mu­hay­yer bı­ra­kıl­sam, iki re­kat na­ma­zı ter­cih eder­im. Çün­kü Fir­devs cen­ne­tine gir­mek nef­sin hoş­la­na­ca­ğı bir is­tek­tir. Fa­kat iki re­kat na­maz kı­lar­sam Rab­bim­le beraber bu­lun­muş olu­rum. ”

Sa­hâ­be-i kirâmdan Ab­dul­lah b. Şıh­hîr ( r.a. ), Allah Resûlü ( s.a.s. )’in na­maz­da­ki hâ­li­ni şöy­le tas­vîr eder: “ Resûlullah ( s.av )’i na­maz kı­lar­ken gör­düm. Ağ­la­mak­tan do­la­yı göğ­sün­den ten­ce­re kay­na­ma­sı­na ben­ze­yen bir ses du­yu­lu­yor­du. ” ( Ebû Dâ­vud, Sa­lât 156-157; Ahmed b. Hanbel, Müs­ned, IV, 25 )

Hz. Ali, na­ma­za dur­du­ğun­da ben­zi sa­ra­rır, ken­di varlığı dâ­hil her şey­den sıy­rı­lır­dı. Bir savaşta mü­bâ­rek aya­ğı­na ba­tan okun çı­ka­rıl­ma­sı için na­ma­za dur­muş­tu. Zira bu takdir­de okun çı­ka­rı­lı­şın­da­ki ız­dı­râ­bı his­set­me­ye­ce­ği­ni bi­li­yor­du. İşte bu öl­çü­de dünya ile alâ­ka­yı ke­se­rek na­maz kı­lmaya çalışmak lazımdır.

Gerçek bir mü’min şahsiyetinde huşu ile namazdan sonra “ faydasız her türlü söz ve davranışlardan yüz çevirme ” özelliği vardır:

الذين هم في صلاتهم خاشعون