Necm suresi 3 ayet | O, kendiliğinden konuşmamaktadır.

Resûlullah ( s.a.s. )’in dilinden sadır olan Kur’an âyetlerinin hepsi Allah tarafından kendisine vahyedilen sözlerdir. Onlarda vahiy mahsulü olmayan hiçbir şey yoktur. Hepsi Allah’a aittir. Çünkü dinî hususlarda Efendimiz ( s.a.s. ) kendi arzu ve isteklerine dayanarak hiçbir beyânda bulunmaz. Şahsının böyle bir talebi olmadığı gibi, zaten böyle bir salahiyete sahip de değildir. Peygamberimiz ( s.a.s. )’in hadislerine gelince bunlar hakkında şu değerlendirme yapılabilir:

›        İslâm’ın hükümlerini beyân, Kur’an’ı tefsir ve izah özelliği taşıyan sözlerinin tümü vahiy kaynaklıdır.

Fakat Kur’an ile hadisler arasında fark vardır. Kur’an âyetleri lafız ve mânalarıyla birlikte Allah tarafından geldiği halde, hadis-i şeriflerde mânalar Allah’a ait iken lafızlar Efendimiz ( s.a.s. )’e aittir. Bu sebeple Kur’an’a ( el-vahyü’l-celiyyu ) “ açık vahiy ”, hadislere ise ( el-vahyu’l-hafiyyu: gizli vahiy” denilmiştir.

›        Resûlullah (s.a.s. )’in Allah’ın dinini tebliğ ve yayma yolunda mücadele ederken çeşitli zamanlarda verdiği emirleri ve yaptığı konuşmaları ihtivâ eden sözleri vahiy mahsulü değildir.

Bilindiği üzere Efendimiz ( s.a.s. ) zaman zaman sahâbeyle istişarede bulunmuştur. Bu istişareler sonunda o, bazan kendi reyinden vazgeçip, sahâbelerin reyini kabul etmiştir. Bazen de sahâbeler “ Bu sizin kendi sözünüz mü yoksa Allah’ın vahyi midir? ” diye sormuşlar, O da “ Benim sözümdür ” karşılığını vermiştir. ( bk. İbn Sa‘d, et-Tabakât, II, 15 ) Bazen Peygamberimiz ( s.a.s. ) içtihat edip, bu doğrultuda emir verdikten hemen sonra, Allah Teâlâ, onun içtihadının aksini bildiren ayetler indirmiş ve bunun üzerine Nebiyy-i Ekrem ( s.a.s. ) yanlış olan içtihadını düzeltmiştir. ( bk. Enfâl 8/67-69; Tevbe 9/43 ) Dolayısıyla onun bir insan olması hasebiyle söylediği sözlerin, sahâbeleriyle istişare ederek aldığı kararların veya Allah’ın sonradan aksini emrettiği konulardaki içtihatlarının vahiy mahsülü olmadığı anlaşılmaktadır.

›        Yine Peygamberimiz ( s.a.s. )’in bir insan olması hasebiyle, peygamberlikten önce ya da sonra, dinin hükümleri, emir ve yasakları, ahlâk ve adabı ile alakalı olmayan sözleri de vahiy mahsülü değildir. Zâten kâfirlerin, Efendimiz ( s.a.s. )’in bu tür sözleriyle ilgili herhangi bir itirazları yoktur. Onların esas itirazları, İslâm’ın iki ana kaynağı olan Kur’an ve sünnet ile alakalıdır.

وما ينطق عن الهوى