Kehf suresi 24 ayet | Herhangi bir şey için, Allah'ın dilemesi dışında: "Ben yarın onu yapacağım" deme.

Bu âyet-i kerîmeler hakkında şöyle bir iniş sebebi rivayet edilir: Müşrikler Resûlullah ( s.a.s. )’e Ashâb-ı Kehf’in kimler olduğuna dair sual sordular. Peygamberimiz ( s.a.s. ) de “ inşallah ” demeyi unutup, sual hakkında vahyin mutlaka geleceği ümidiyle, “ yarın size sorularınızın cevâbını bildireceğim ” buyurdu. Fakat vahiy on beş gün gelmedi. Bu hem Efendimiz’in zor durumda kalmasına, hem de müşriklerin bir kısım dedikodularına sebep oldu. Sonra bu âyetler nâzil olarak “ inşallah ” demeden gelecekte herhangi bir şeyi mutlaka yapacağım demeyi yasakladı. ( Taberî, Câmi‘u’l-beyân, XV, 285 )

İnsanın azim ve iradesi bir şeyin meydana gelmesi için yeterli değildir. Allah’ın o şeyin olmasına izin vermesi gerekir. Çünkü Allah’ın izni olmadan hiçbir şeyin vuku bulması mümkün değildir. O halde gelecekte bir iş yapmaya niyet ederken, o işi Allah’ın iradesine bağlayıp “ inşallah ” demeyi unutmamak lâzımdır. Öncelikle “ Hiç kimse yarın ne kazanacağını bilemez. ” ( Lokmân 31/34 ) İkinci olarak insan ölümlü varlıktır. “ Şu işi yarın yapacağım ” dediğinde, yarın gelmeden önce ölme; ölmese bile o işi yapmasına bir engel çıkma ihtimali yüksektir. Bu bakımdan eğer o kişi “ inşallah ” dememiş ise, o takdirde yalancı olma ihtimali doğar. Yalan ise çok kötü bir durum olup, peygamberlere hiç yakışmaz. “ İnşallah ” dendiğinde ise, elde olmayan sebeplerle o işi yapamadığı takdirde sözünde duramama ve yalancı olma ihtimali ortadan kalkmış olur. Diğer taraftan insan nisyan ile malul bir varlıktır. Peygamberlerin de unutma ihtimali yok değildir. Bu sebeple eğer insan “ inşallah ” demeyi unutursa, hatırladığı zaman hemen söylemelidir. Bunun dışında tesbih, istiğfar ve diğer zikir lafızlarıyla Allah’ı zikretmeli, Rabbini hatırından çıkarmamaya çalışmalıdır.

Ebû Hamza Bağdâdî ( k.s. ) şöyle der:

“ Muhaldir o şey ki, sevesin sonra unutasın. Muhaldir o şey ki, onu daima anasın, fakat sonunda onu bulamayasın. Şu da muhaldir ki: O’nun zikrini etmekteki tadını alasın, sonra kalkıp O’ndan başkasıyla meşgul olasın… ” ( Velîler Ansiklopedisi, I, 335 )

24. âyetteki “ «Umarım ki Rabbim beni bundan daha yakın bir vakitte dosdoğru ve güzel bir başarıya eriştirir» de! ” sözüyle Ashâb-ı Kehf kıssasına işaret edilerek, Peygamberimiz ( s.a.s. )’in doğruluğu tasdik edilip, İslâm’ı tebliğ ve dünyaya yayma davasında onlardan daha kısa bir sürede ve yakın bir zaman içinde başarıya ulaşacağı hatırlatılmaktadır.

Ashâb-ı Kehf’in mağarada kalış sürelerine gelince:

إلا أن يشاء الله واذكر ربك إذا نسيت وقل عسى أن يهدين ربي لأقرب من هذا رشدا