Kamer suresi 49 ayet | Şüphesiz Biz her şeyi bir ölçüye göre yaratmışızdır.

49. âyette geçen قَدَر ( kader ) kelimesine iki farklı mâna vermek mümkündür:

Birincisi; ölçü, düzen ve âhenk: Allah Teâlâ tüm kâinatı ve varlıkları hikmetin gereklerine uygun bir şekilde, sağlam, şaşmaz ve dakik ölçülere göre, belli bir düzen, denge ve âhenk içinde yaratmıştır. Bugün varlıkların yapıları, özellikleri ve birbiriyle olan münâsebetleri ile alakalı yapılan bilimsel incelemeler, kâinattaki bu şaşmaz ölçü, nizam ve ahengi gözler önüne sermektedir. Akıllara hayranlık veren bir nizam ve bunlardaki çok ince ölçülere göre cereyan eden yaratılış gerçeği, Allah Teâlâ’nın sonsuz kudret, ilim ve hikmetini haykırmaktadır. Üstelik bunları yaratmak Allah Teâlâ için hiç de güçlük doğurmamaktadır. Sadece “ Ol! ”, demekte ve gözün süratle bir bakışı, bir kıpırdanışı kadar kısa bir zamanda dilediği her şey olmaktadır.

Ziyâ Paşa şöyle der:

“ Almış yükünü şöyle ki seyrinde halelsiz

Bir zerre dahî kaldıramaz merkeb-i âlem. ”

“ Kâinat dediğimiz şu taşıt, adamakıllı yükünü almış ve hiçbir falso, hiçbir duraklama yapmadan yürüyüp gidiyor. O kadar hesaplı doldurulmuş ve öyle ustaca istif edilmiş ki, bir zerre ilâve edeyim deseniz çekemez, kaldıramaz. Yüce Allah her şeyi yerli yerinde ve ölçülü yaratmıştır. ”

İkincisi; Allah Teâlâ her şeyi bir kader ile yaratmıştır. Her şeyin, meydana gelmeden önce ezelde, Allah’ın ilminde takdir edilen bir kaderi, yani ilmî bir değeri vardır ki, kazasının cereyanı yani fiilen yaratılışı, o kadere göre meydana gelir. Âyet-i kerîmede şöyle buyrulur:

“ İster kıtlık, kuraklık, deprem gibi yeryüzünde meydana gelen bir musîbet olsun, ister hastalık, açlık, ölüm gibi kendi canlarınızda, onu daha biz yaratmadan önce o bir kitapta yazılıdır. Şüphesiz bu, Allah’a göre pek kolaydır. ” ( Hadîd 27/22 )

Resûlullah ( s.a.s. ), bir inanç esası olarak “ kader ” hakkında şöyle buyurmaktadır:

“ İman; Allah’a, meleklerine, kitaplarına, peygamberlerine, âhiret gününe, kadere, hayrın da şerrin de Allah’tan olduğuna iman etmendir. ” ( Müslim, İman 1, 5; Tirmizî, İman 4; Ebû Dâvûd, Sünnet 16 )

“ Bir kimse şu dert şeye inanmadıkça mü’min sayılmaz:

  Allah’ın varlığına, birliğine ve ortağı olmadığına.

  Benim Allah’ın rasûlü olduğuma ve beni hak peygamber gönderdiğine.

  Öldükten sonra dirilmeye.

  Kadere, hayrın da şerrin de Allah’tan olduğuna. ” ( Tirmizî, Kader 10; İbn Mâce, Mukaddime 10 )

İslâm’ın kader anlayışını izah açısından İbn Abbas ( r.a. )’ın naklettiği şu nebevî düstûr ne kadar mühimdir: 

“ Bir gün Peygamber ( s.a.s. )’in terkisinde bulunuyordum. Bana:

«Yavrucuğum, sana bazı kaideler öğreteyim» dedi ve şöyle buyurdu: «Allah’ın buyruklarını gözet ki, Allah da seni gözetip korusun. Allah’ın rızâsını her işte önde tut, Allah’ı önünde bulursun. Bir şey isteyeceksen Allah’tan iste. Yardım dileyeceksen Allah’tan dile! Bil ki, bütün bir ümmet toplanıp sana fayda temin etmeye çalışsalar, ancak Allah’ın senin için takdir ettiği faydayı temin edebilirler. Yine eğer bütün ümmet, sana zarar vermeye kalksalar, ancak Allah’ın senin hakkında takdir ettiği zararı verebilirler. Çünkü artık kaderi yazan kalem yazmaz olmuş, yazıları değişmeyecek şekilde kesinleşmiştir.» ” ( Tirmizî, Kıyâmet 59 )

Bütün bunlardan çıkarılması gereken sonuç şudur ki, hiç kimse Allah Teâlâ’yı istediği gibi yönlendiremez ve bir işi yapmaya mecbur tutamaz. Buna göre suçlu, kendi keyif ve iradesine göre suçun mâhiyet ve kaderini değiştiremez. Kaderde sonucu bedbahtlık, mesuliyet ve mahkûmiyet ile cehenneme götürmek olan suç ve günahı, sevap ve mutluluk vesilesi yapamaz. Bu sebepledir ki suçlular suçlu olduklarından dolayı sapıklık ve azap içinde olacaklardır. Şunu da belirtelim ki, İslâm’ın kader anlayışı, kulun cüz’î iradesine zıt da değildir. Çünkü ihtiyârî fiilerin meydana gelmesi için cüz’î irade dahi kaderin içinde yer almaktadır. Önceden yazılan kaderin kaza ile cereyan etmesine gelince, herhangi bir şeyi yaratmak için Allah Teâlâ’nın verdiği emir, başka değil, ancak birdir. Bir kelimeden veya bir bakıştan ibarettir. Gözle bir bakış gibi, gözle seri bir bakış ânı, yani bir şuur ânı gibi ki, “ Allah, bir şeyin olmasını dilediğinde ona sadece «Ol!» der; o da hemen oluverir ” ( Yâsin 36/82 ) buyrulduğu üzere bir “ Kün! ” emrinden ibarettir. Hakikatte tam sebep, bu “ Kün! ” emridir. Sebep meydana gelince, yani “ Kün! ” emri vuku bulunca, sebebin sonucu da hemen oluverir ki bu da yaratmadır. Onun için “ O cemiyetler nasıl bozulacak, o kıyâmet nasıl vuku bulacak, suçlular o takdire nasıl sürüklenecek? ” diye tereddüde mahal de yoktur. Allah “ Ol! ” deyince hepsi olur.

Allah’ın emrine karşı gelen, peygamberleri yalanlayan, böylece ilâhî kahra uğrayan mü’minler şunu bilsinler ki dünyada helak edilmekle iş bitmemektedir:
Ömer Çelik Tefsiri

إنا كل شيء خلقناه بقدر

سورة: القمر - آية: ( 49 )  - جزء: ( 27 )  -  صفحة: ( 530 )