Bakara suresi 193 ayet | Fitne kalmayıp, yalnız Allah'ın dini ortada kalana kadar onlarla savaşın. Eğer vazgeçerlerse

Bu âyette geçen اَلْفِتْنَةُ  ( fitne ) kelimesinin iki mânası üzerinde durulmuştur. Birincisi “ şirk ve küfür ”dür. İkincisi ise “ müslümanları dinlerinden döndürme tehlikesi, bu husustaki baskılar ve düşman tarafından gelecek toplu saldırı riski ”dir. “ Din ” ise hak olan İslâm dini ve onun davet ettiği yalnızca Allah’a kulluktur.

Arap yarımadası sözkonusu edildiğinde “ fitne ”ye verilen birinci mânayı esas almak gerekir. Çünkü orada yaşayan müşriklerden cizye ve haraç kabul edilmez. Sadece müslüman olmaları teklif edilir; kabul etmezlerse öldürülürler. Dolayısıyla bu âyet müslümanlara, Arap yarımadasında şirk tamamen ortadan kalkıp, putperestliğe son verilerek İslâm’ın hâkimiyeti gerçekleşinceye ve yalnızca Allah’a kulluk edilinceye kadar savaşmayı emretmektedir. Nitekim Allah Resûlü ( s.a.s. ) bu gerçeğe işaretle şöyle buyurmuşlardır: “ Ben insanlarla لَا إِلهَ إلا اللّٰهُ ( lâ ilâhe illallah ) «Allah’tan başka ilâh yoktur» deyinceye kadar savaşmakla emrolundum. Onu dedikleri zaman -İslâm’a göre bir hak karşılığı alınması veya heder edilmesi hariç- kanlarını ve mallarını benden kurtarırlar. Hesapları da Allah’a aittir. ” ( Buhârî, İman 17; Müslim, İman 34-36 ) Gerçekten de özellikle Mekke’de gayri müslimlerin ikâmetine müsaade edilmemiştir. Medine’de ise Ehl-i kitap cizye vermek suretiyle kalabilmişlerdir.

O halde âyetin devamından anlaşıldığı üzere müşrikler, küfür ve şirkten vazgeçip İslâm’a girdikleri takdirde savaştan vazgeçilmelidir. Zira zulümden vazgeçenlere düşmanlık yapılmaz; düşmanlık ancak zulmünde ısrar eden ve zulme devam edenlere yapılır. Buradaki “ düşmanlık ”tan maksat da, yapılan zulüm ve düşmanlıklara gerektiği ölçüde karşılık vermektir. Bu ise zulüm değil, hak ve adâletin ta kendisidir.

Arap Yarımadası dışında kalan bölgeler için ise “ fitne ”ye verilen ikinci mâna esas alınmalıdır. Buna göre âyetteki savaş emrinin asıl hedefi, küfür ve şirki büsbütün ortadan kaldırmak ve herkesi müslüman yapmak değildir. Belki bu emrin hedefi, müslümanları dinlerinden döndürme tehlikesini ve düşman tarafından gelebilecek toplu saldırı riskini ortadan kaldırmak, herkes için geçerli bir din ve inanma özgürlüğü ortamı sağlamaktır. Bu ortamı oluşturmaya engel olanlarla veya mevcut ortamı bozmaya çalışanlarla savaşmak, vazgeçtikleri takdirde de savaştan vazgeçmektir.

Ayetin “ Eğer haksızlıklara son verirlerse, artık zalimlerden başkasına düşmanlık yoktur ” ( Bakara 2/193 ) kısmından şu mânayı çıkarmak da mümkündür: müslümanlar fitne ortamını düzeltip hâkimiyeti elde ettikleri takdirde, Hakk’a karşı çıkma konusunda zulüm işleyenden başkaları için genel bir af ilân edebilirler. Bu ayet, zafere ulaşıldığında müminlerin merhamet göstermelerine izin vermekle beraber, İslâm’a düşmanlıkta tüm sınırları aşan zalimleri cezalandırmalarını da yasaklamaz. Nitekim merhamet ve affetmekte zirve olan Peygamber Efendimiz ( s.a.s. ), bu haktan yararlanmış ve Bedir’de savaş esiri olarak alınan iki kâfiri ölüm cezasına çarptırmıştır. Yine Mekke’nin fethinden sonra umûmî bir af ilân edilmesine rağmen, İslâm düşmanlarından on yedisi bu aftan hariç tutulmuş ve dördü ölüm cezasına çarptırılmıştır. ( Mevdûdî, Tefhîmu’l-Kur’ân, I, 155-156 )

Haram aylardaki savaş hukukuna gelince:

وقاتلوهم حتى لا تكون فتنة ويكون الدين لله فإن انتهوا فلا عدوان إلا على الظالمين