Bakara suresi 108 ayet | Yoksa, daha önce Musa'nın sorguya çekildiği gibi, siz de peygamberinizi sorguya mı

Bu âyet-i kerîme, Kureyş müşriklerinden bir grubun, “ Ya Muhammed! Bizim için şu Safâ tepesini altın yap. Mekke arazisini biraz genişlet, etrafında da pınarlar fışkırt ki sana iman edelim ” demeleri üzerine inmiştir. Yine rivayetlere göre yahudiler ve bir takım müşrikler Allah Resûlü ( s.a.s. )’den bir takım isteklerde bulundular. Bazısı: “ Mûsâ’nın Tevrat’ı getirdiği gibi sen de bize gökten toplu halde bir kitap getir ” dedi. Bunlardan biri olan Abdullah b. Ebî Ümeyye: “ Bana gökten bir kitap getir. Onda, Âlemlerin Rabbinden İbn Ebî Ümeyye’ye hitaben, «Şunu bil ki ben Muhammed’i bütün insanlara peygamber olarak gönderdim» diye yazsın ” dedi. Bir kısmı da: “ Allah’ı ve melekleri kefil olarak getirmedikçe sana iman etmeyeceğiz ” dediler. Bu hadise üzerine bu âyet-i kerîme indi. ( Vâhidî, Esbâbu’n-nüzûl, s. 37-38 )

Nitekim yahudiler de Hz. Mûsâ’ya eziyet etmişler ( Ahzâb 33/69 ), ondan olur olmaz şeyler istemişler, inek kıssasında olduğu gibi onu uzun uzadıya sorguya çekmişler ( Bakara 2/67-72 ) hatta kendilerine bir ilâh yapmasını ( A‘râf  7/138 ) ve Allah’ı açıkça göstermesini ( Nisâ 4/153 ) talep etmişlerdi.

 Bu tür sorular, samimiyetten ve gerçeği öğrenme gayretinden doğan sorular değildir. Bilakis küfür ve isyândan kaynaklanan sorulardır. Onlar inkârlarına sözde bir gerekçe bulma temâyülüyle böyle bir yol tutmuşlardır. Dolayısıyla ayette onların, olur olmaz isteklerle Peygamberi zor durumda bırakma teşebbüsleri, “ imanı küfürle değişmek ” olarak beyân edilmiştir. Gerçekten de bu karakterdeki insanlar, iradelerini iman değil, küfürde inat etme yönünde kullanmaktadırlar. Böylece doğru yolda yürümek yerine, onu kaybetmeyi ve yoldan sapmayı tercih etmektedirler. Allah Teâlâ da onların bu gizli niyetlerini ortaya çıkarmaktadır.

Peygambere gereksiz ve anlamsız soru sormanın doğru olmadığı ve sıkıntılara sebep olacağı konusunda Allah Resûlü ( s.a.s. ) şöyle buyurmuştur:

“ Size açıkladığım hususlarla yetinin. Beni sorguya çekmeyin, kendi halime bırakın. Sizden öncekiler, ancak fazla soru sormaları ve peygamberlerine karşı görüş ayrılığına düşmeleri yüzünden helak olmuşlardır. O halde size bir şeyi emredersem onu gücünüz nispetinde yerine getirin. Sizi bir şeyden menettiğim zaman ondan sakınıp uzaklaşın. ”

Resûl-i Ekrem ( s.a.s. )’in bu hadisi, haccın farz kılındığını haber verdiğinde, oradakilerden birinin: “ Her sene mi ya Resûlallah? ” diye sormasına karşılık sustuğu ve o adamın bu soruyu üç defa tekrar etmesine de: “ Hayır, her sene değil! Eğer «evet» deseydim size her sene farz olurdu. Farz olunca da buna güç yetiremezdiniz ” şeklindeki açıklaması üzerine varid olmuştur. ( Müslim, Hac 412 )

Ehl-i kitabın, peygamberlerine karşı sergiledikleri edebe uygun olmayan tavırları bilinen bir gerçektir ve savunulacak tarafı yoktur. Hatta peygamberlerini öldürecek derecede bir cehalet ve zulüm içinde olmuşlardır. Bu bakımdan İslâm ümmetinin daha dikkatli olmaları ve öncekilerin halinden ibret almaları gerekmektedir. Bu noktada dost ve düşmanlarının kimler olduğunu iyice bilmelidirler. Gelen âyetler bu hususta bizlere ışık tutmaktadır:

أم تريدون أن تسألوا رسولكم كما سئل موسى من قبل ومن يتبدل الكفر بالإيمان فقد ضل سواء السبيل