Ali İmran suresi 161 ayet | Hiçbir peygambere ganimete ve millet malına hiyanet yaraşmaz; haksızlık kim yaparsa, kıyamet

Uhud’da yerlerini terkeden okçular, Allah Resûlü’nün; “ Ganimet olarak kim ne alırsa ona sahip olur ” buyuracağını düşünmüşlerdi. Nebiyy-i Ekrem Efendimiz onlara:

“ –Ganimet hususunda haksızlık yapıp size pay vermeyeceğimizi mi zannettiniz? ” buyurdu. Bunun üzerine Cenâb-ı Hak bu âyet-i kerîmeyi indirdi. ( Vâhidî, Esbâbu’n-nüzûl, s. 131 )

Cenâb-ı Hak burada insanların peygamberler hakkındaki yanlış kanaatlerini düzelttikten sonra, haksızlık ve ihânetin ne büyük bir günah olduğunu beyân etmiştir.

“ Ganimet mallarından gizlice bir şey almak ve emânete hıyânet etmek ” mânasına gelen الغلول ( ğulûl ) kelimesi, genel olarak kamu malında yolsuzluk ve suistimali ifade et­mektedir.  Kıyamet günü hâinlerin, “ haksız yere aldıkları malla birlikte gelmesi ”, şiddetli bir tehdît olup, onların mahşer meydanında herkesin huzûrunda rezil olacağını ve büyük bir azâba mâruz kalacağını göstermektedir. Âyetin “ Sonra herkese yaptığının karşılığı tastamam ödencek ve hiç kimseye haksızlık yapılmayacaktır ” ( Âl-i İmrân 3/161 ) kısmında ise, bu şekilde ağır ceza verilmekle hâinlerin zulme uğratılmadığı, bilâkis onların kendi işledikleri günahın cezasını çektiği hatırlatılmaktadır. Yani insanların basit gördüğü bu ihânet, Allah katında çok büyük bir günahtır ve cezası da ona göre verilecektir.

Enes b. Mâlik ( r.a. ) şöyle der:

Nebî ( s.a.s. ) bize yaptığı konuşmalarda çoğu zaman şu sözü söylerdi:

“ Emâneti olmayanın yani kendisine güvenilmeyen kimsenin imanı yoktur, sözüne riâyet etmeyenin de dîni yoktur. ” ( Ahmed b. Hanbel, Müsned, III, 154, 135 )

Adiy b. Amîre ( r.a. ) şöyle anlatır:

Resûlullah ( s.a.s. ) Efendimiz’in şöyle buyurduğunu işittim:

“ Bir işe memur tâyin ettiğimiz kimse, bizden bir iğneyi veya ondan daha küçük bir şeyi gizlerse, bu hıyânet olur ve kıyâmet günü onunla gelir. ”

Bunun üzerine Ensâr’dan siyah tenli bir adam ayağa kalktı, -şu anda sanki o zâtı hâlâ görür gibiyim-:

“ –Ya Rasûlallah! Bana verdiğiniz vazifeyi geri alınız! ” dedi. Resûlullah ( s.a.s. ):

“ –Sana ne oldu? ” diye sordu. Ensârî:

“ –Şöyle şöyle dediğinizi işittim ” cevabını verdi. Allah Resûlü ( s.a.s. ):

“ –Ben o sözü şimdi de söylüyorum: Sizden kimi mâlî bir vazifeye tâyin edersek, o malın azını da çoğunu da getirsin. O maldan kendisine verileni alır, verilmeyenden ise geri durur. ” ( Müslim, İmâre 30; Ebû Dâvûd, Akdıye 5/3581 )

Ebû Hüreyre ( r.a. ), Peygamber Efendimiz’in bu konudaki mühim bir îkazını şöyle nakleder:

Bir keresinde Nebî ( s.a.s. ), aramızda ayağa kalktı, ganimet ve devlet malına hiyânet hakkında konuşma yaptı. Hıyânetin çok büyük bir fenâlık olduğunu, günahının çok fazla olacağını bildirip, bunun şiddetle haram kılındığını izah etti ve şöyle buyurdu:

“ Sakın sizden biri, kıyâmet gününde omuzunda hıyânetle elde ettiği bir koyun avaz avaz melerken, öbürü de omuzunda bir at kişnerken karşıma çıkarak:

«–Yâ Rasûlallah, bana yardım et!» diye yalvarmasın. Aksi takdirde ben ona:

«–Sana hiçbir şekilde şefâat edemem, ben sana dünyada Allah’ın hükmünü teblîğ etmiştim!» diye cevap veririm.

Biri de omuzunda bir deve böğürdüğü hâlde bana gelip:

«–Yâ Resûlallah, yardım eyle!» demesin! Ben ona da:

«–Senin için hiçbir sûretle şefâat edemem; çünkü ben sana dünyada Allah’ın hükmünü teblîğ etmiştim!» derim.

Bir başkası da omuzunda altın, gümüş yüklü olarak gelip:

«–Yâ Rasûlallah, bana yardım et!» demesin. Ben ona:

«–Sana hiçbir türlü yardım edemem. Çünkü ben, dünyada sana Allah’ın hükmünü teblîğ etmiştim» derim.

Bir diğeri de üzerinde hıyânetle elde ettiği elbiseler dalgalandığı hâlde gelip:

«–Yâ Rasûlallah, bana yardım et!» demesin. Ben ona da:

«–Sana hiçbir şekilde yardım edemem. Çünkü ben dünyada sana Allah’ın hükmünü teblîğ etmiştim» derim. ” ( Buhârî, Cihâd 189; Müslim, İmâret 24 )

Resûlullah ( s.a.s. ) şöyle dua ederdi:

“ Allahım! Açlıktan sana sığınırım; o ne kötü bir arkadaş, insanı avucunun içine alan ne fena bir hâldir. Emânete ihânetten de sana sığınırım; o ne kötü bir huy ve tabiattır. ” ( Ebû Dâvûd, Vitir 32/1547; Nesâî, İstiâze 19, 20 )

Bazı rivayetlerde, mü’minin günahlara düşebileceği, ancak hıyânetle yalanın onda kesinlikle bulunamayacağı ifade edilir. ( Ahmed b. Hanbel, Müsned, V, 252; Beyhakî, Şu‘abu’l-iman, IV, 207 )

Böylesine kötü bir vasfın bir peygamberde olabileceğini düşünmek ne kadar büyük bir hatâdır. Peygamberler sadece Allah’ın râzı olduğu işleri yaparlar ve onlar insanlar için büyük bir ilâhî lutuftur:

وما كان لنبي أن يغل ومن يغلل يأت بما غل يوم القيامة ثم توفى كل نفس ما كسبت وهم لا يظلمون