Maide suresi 116 ayet | Allah, "Ey Meryem oğlu İsa! Sen mi insanlara Beni ve annemi Allah'tan

Burada yer alan azarlama hitabından, Hz. İsa’nın ulûhiyet makamına karşı nasıl bir acizlik ve kulluk mevkiinde bulunduğu anlaşılmaktadır. O, ilâh değil sadece bir kuldur. Bu azarlamanın asıl hedefi ise Hz. İsa değil, onu ilâh edinen kimselerdir. Dolayısıyla bu yanlış inanç sahiplerinin kıyamette nasıl dehşetli bir hesap ile karşılaşacakları haber verilmek istenmektedir. Bu âyetlerden anlaşıldığına göre, Hıristiyanlardan Hz. İsa’yı ilâh edinenler olduğu gibi, annesi Hz. Meryem’i de ilâh kabul edenler vardı. Nitekim tarihî bilgiler Arabistan’da Collyridienler ismiyle anılan sapık bir Hıristiyan grubunun Hz. Meryem’i tanrıça olarak kabul ettiğini göstermektedir. Ayrıca onlar, “ Meryem bir insan doğurmadı, o bir ilâh doğurdu ” dediklerine göre ve anne ile çocuk arasındaki mevcut münâsebet sebebiyle, annenin de doğurduğu kişi mesâbesinde olması gerektiğini kabul etmek zorundadırlar. Bunu kabul etmek zorunda oldukları takdirde ise, Hz. Meryem hakkında bu sözü bizzat söylemiş gibi olmaktadırlar.

Cenâb-ı Hakk’ın bu dehşete düşüren ve titreten azarına karşılık Hz. İsa’nın söyledikleri, kulun Allah karşısında takınması gereken edebi en ince noktalarıyla ortaya koyan bir güzellik ve keyfiyettedir:

İsâ ( a.s. ) ilk olarak Allah Teâlâ’yı, kendisinden başka ilâh olması, dengi ve ortağı bulunması, çocuk edinmesi gibi şânına yaraşmayan noksan sıfatlardan tenzih edip temiz ve pâk olduğunu belirterek söze başlıyor. “ Senden başka ilâh edinilmesini söylemiş olmamdan veya böyle bir sözün söylenmiş olmasından sana sığınır, seni sana layık bir şekilde tenzih ederim ” diyor. Allah’ın yüce izzeti ve sonsuz kudreti karşısında boyun eğerek O’nun azametinden korkuyor. Kendisinin hakkı olmayan, kul olmasının gereklerine uymayan bir sözü söylemesinin mümkün olmadığını belirtiyor. Fakat bu konuda da fazla ısrarcı olmuyor, nefsini temize çıkarmıyor. “ Eğer böyle bir şey söyledimse mutlaka sen onu bilmektesin. Çünkü sen benimle ilgili her şeyi bilirsin; gizlediğimi, açıkladığımı, ne istediğimi, gönlümden geçip benim farkında olmadığım şeyleri de bilirsin. Fakat ben seninle ilgili her şeyi, gizlediklerini ve sırlarını bilemem. Şu halde söylemediğimi bildiğim halde, bana bu soruyu sormaktaki ilâhî hikmetini de bilemem. Şüphesiz sen bütün gizlilikleri hakkiyle bilensin ” diyerek buna Cenâb-ı Hakk’ın ilmini şâhit getiriyor. Sonra kavmini, ilâhî emir gereği sadece Allah’a kulluğa davet ettiğini, aralarında bulunduğu müddetçe de onları murakabe ettiğini, durumlarını denetlediğini, onları ilâhî emirlere itaata teşvik yasaklarından men etmeye çalıştığını beyân ediyor. Fakat aralarından ayrıldıktan sonraki hallerini bilmediğini, bunu da en iyi yine Allah Teâlâ’nın bildiğini ikrar ederek işi yine O’na havale ediyor. Neticede sözünü bir niyaz makamında şöyle bağlıyor: “ Onlara azap edersen, şüphesiz onlar senin kullarındır. Eğer onları bağışlarsan muhakkak ki sen kudreti dâima üstün gelen, her işi ve hükmü hikmetli ve sağlam olansın! ” Yani sen her şeye kadirsin; cezalandırmaya da bağışlamaya da gücün yeter. Cezalandırman hikmet gereği olduğu gibi bağışlayıp mükafatlandırman da hikmet gereğidir. Günahkârı bağışlamanın güzel bir şey olduğu bellidir. Eğer azap edersen bu senin adâletin gereğidir; eğer bağışlayacak olursan bu da senin fazlu kereminden, ihsan ve cömertliğindendir. Şu da var ki ne azap etmende bir haksızlık, ne de bağışlamanda bir düşüklük, bir isabetsizlik düşünülebilir. Yaptığın her şey hikmetin ve doğrunun ta kendisidir. Hükmüne karışılmaz, hikmetine karşı gelinmez. Her korkunun kaynağı sen, her ümidin mercii de yine sensin. Hâsılı ilâhlık ve hükümranlık ancak senindir. Tek ilâh sensin, senden başka ilâh yoktur.

Hz. İsa’nın bu 118. âyette yer alan yakarışı Allah Resûlü ( s.a.s. )’i derinden etkiler ve dua olarak tekrar ederdi. Birgün Efendimiz, Hz. İbrâhim’in “ Rabbim! Bu putlar, insanların pek çoğunun yoldan çıkmasına sebep olmaktadır. Bundan böyle kim bana uyarsa şüphesiz o bendendir ” ( İbrâhim 14/36 ) sözünü ve Hz. İsa’nın da “ Onlara azap edersen, şüphesiz onlar senin kullarındır. Eğer onları bağışlarsan muhakkak ki sen kudreti dâima üstün gelen, her işi ve hükmü hikmetli ve sağlam olansın! ” ( Mâide 5/118 ) duasını okudu. Akabinde ellerini kaldırdı ve:

“ Allahım, ümmetimi koru, ümmetime merhamet et! ” diye yalvararak ağladı. Bunun üzerine Cenâb-ı Hak:

“ – Ey Cebrâil! Rabbin herşeyi daha iyi bilir ya, git, Muhammed’e niçin ağladığını sor ” buyurdu. Cebrâil ( a.s. ) geldi. Resûlullah Efendimiz ona, ümmeti için duyduğu endişeden dolayı ağladığını söyledi. Cebrâil’in dönüp durumu haber vermesi üzerine Allah Teâlâ:

“ – Ey Cebrâil! Muhammed’e git ve ona: «Ümmetin konusunda seni râzı edeceğiz ve seni asla üzmeyeceğiz» müjdemizi ulaştır ” buyurdu. ( Müslim, İman 346 )

Mahşerde vuku bulacak bu sorgulamanın dehşetinden sarsılan gönüllere su serpmek, heyecanlarını teskin etmek ve doğruların kurtuluşa ereceklerini haber vermek üzere şöyle buyruluyor:

وإذ قال الله ياعيسى ابن مريم أأنت قلت للناس اتخذوني وأمي إلهين من دون الله قال سبحانك ما يكون لي أن أقول ما ليس لي بحق إن كنت قلته فقد علمته تعلم ما في نفسي ولا أعلم ما في نفسك إنك أنت علام الغيوب