طسم(1) M. (Arşa van tîpên ji hevçûî hey Yezdan dizane) سهرنجی سهرهتای سوورهتی (البقره) بده. |
تِلْكَ آيَاتُ الْكِتَابِ الْمُبِينِ(2) Evan, bi rastî beratên pirtûka hizwartîne ئهوه چهند ئایهتێكه له ئایهتهكانی ئهم قورئانه ڕوون و ئاشكرایه. |
نَتْلُو عَلَيْكَ مِن نَّبَإِ مُوسَىٰ وَفِرْعَوْنَ بِالْحَقِّ لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ(3) Bi rastî emê ji bona komalekî, ku bawer dikin: hinekî ji serdaborya Mûsa û Fir’ewn ji te ra bixwûnin ئێمه ههندێك له ههواڵ و بهسهرهاتی گرنگی ڕاست و نهگۆڕی موسا و فیرعهون دهخوێنینهوه بهسهرتدا، بۆ ئهوهی سوود بگهیهنین به گهلێك كه بڕوا دههێنن (تا ببێته پهندو ئامۆژگاری). |
إِنَّ فِرْعَوْنَ عَلَا فِي الْأَرْضِ وَجَعَلَ أَهْلَهَا شِيَعًا يَسْتَضْعِفُ طَائِفَةً مِّنْهُمْ يُذَبِّحُ أَبْنَاءَهُمْ وَيَسْتَحْيِي نِسَاءَهُمْ ۚ إِنَّهُ كَانَ مِنَ الْمُفْسِدِينَ(4) Bi rastî Fir’ewn di wî zemîn da bi quretî (dest avêtîye cewrê) xwe bilind (zanîye) û ewî rûniştîne (wî zemînî) deste û deste ji hev raqetandîye: komakî ji wan (ku zarên cihûyan bûn) bê hêz dikiribûye: Sere; zarên wan ê kurîn jê dikir, jinê wan para da bi zendetî dihîşt. Loma bi rastî (Fir’ewn) ji wanê tevdanok e بێگومان فیرعهون زاڵ و دڕنده بوو له وڵتهكهیدا، خهڵكهكهی پارچه پارچه كرد (جیاوازی خسته نێوانیانهوه)، دهستهیهكیانی دهچهوساندهوه و لوازی دهكردن، منداڵه نێرینهكانی سهردهبڕین، كچان و ئافرهتانی (بهزهلیلی دههێشتهوه)، بهڕاستی ئهو ستهمكاره یهكێك بوو لهوانهی تۆوی خراپی دهچاند. |
وَنُرِيدُ أَن نَّمُنَّ عَلَى الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا فِي الْأَرْضِ وَنَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَنَجْعَلَهُمُ الْوَارِثِينَ(5) Û ewanê di zemîn da hatine bê hêzkirinê hene! Me jî diva, ku em li wanê bê hêz qencîyan bikin û em ewan bixne pêşrewan û em ewan (ji bona Fir’ewn ra) bixne mîratxwur û ûrta wan ئێمهش دهمانهوێت دهروو بكهینهوه له چهوساوهكان و منهتی خێر بكهین بهسهر لوازكراوهكاندا له وڵتداو دهمانهوێت بیانكهینه پێشهواو بیانكهینه میراتگری سامان و دهساڵتی ستهمكاران. |
وَنُمَكِّنَ لَهُمْ فِي الْأَرْضِ وَنُرِيَ فِرْعَوْنَ وَهَامَانَ وَجُنُودَهُمَا مِنْهُم مَّا كَانُوا يَحْذَرُونَ(6) Û emê ewan (zarên cihûyan) di zemîn da binecî bikin û em tişta ku ewan, Fir’ewn û Haman û leşkere wan herdûyan, ku xwe je di parizandin, bidine nîşanê wan ههروهها دهمانهوێت پایهداریان بكهین و دهسهڵتیان بچهسپێنین له وڵتداو، ئهوه پێش بهێنین بۆ فیرعهون و هامان و سهربازانیان كهلێی دهترسان (ئهم بهڵێنه خواییه بهویستی پهروهردگاری باڵدهست دووباره دهبێتهوه بۆ ئیمانداران له بارودۆخی تایبهتی و گونجاودا). |
وَأَوْحَيْنَا إِلَىٰ أُمِّ مُوسَىٰ أَنْ أَرْضِعِيهِ ۖ فَإِذَا خِفْتِ عَلَيْهِ فَأَلْقِيهِ فِي الْيَمِّ وَلَا تَخَافِي وَلَا تَحْزَنِي ۖ إِنَّا رَادُّوهُ إِلَيْكِ وَجَاعِلُوهُ مِنَ الْمُرْسَلِينَ(7) Me li bal dîya Mûsa da (aha) niqandîye; "Tu ewê (zarokê) bimejîne. Gava (tu ji kuştina wî) tirsîyaî, îdî tu ewî bê tirs û bê mirûz bavêje nava ro. Loma bi rastî emê ewî li bal te da bizivirînin û emê ewê (zara te) bixne saî (li bal kesan da bişînin) ئێمه دایكی موسامان ئاگاداركرد، كه شیری بداتێ و (پێمان وت) جا كاتێك مهترسیت پایدا كرد لهوهی كه پێی بزانرێت فڕێی بدهره ڕووباری (نیلهوه) نه بترسه (لهوهی تووشی بهڵ ببێت) نه خهفهتیشی بۆ بخۆ، چونكه ئێمه بهڕاستی دهیگێڕینهوه بۆ ڵت و لهئایندهشدا دهیكهین بهیهكێك له پێغهمبهره پهیامدارهكان. |
فَالْتَقَطَهُ آلُ فِرْعَوْنَ لِيَكُونَ لَهُمْ عَدُوًّا وَحَزَنًا ۗ إِنَّ فِرْعَوْنَ وَهَامَانَ وَجُنُودَهُمَا كَانُوا خَاطِئِينَ(8) Îdî ji bona ku (Mûsa) ji wan (malîyên) Fir’ewn ra bibe neyar û kovan; malîyên Fir’ewn rastê (Mûsa) hatin, ji xwe ra birin. Loma bi rastî ji ber ku Fir’ewn û Haman û leşkere wan herdukan jî (Mûsa hildane mala xwe) bûne ji wanê şehitî ئهوسا ئیتر دارو دهستهی فیرعهون ههڵیان گرتهوه، تا سهرهنجام ببهێته دوژمن و خهفهت بۆیان، بهڕاستی فیرعهون و هامان و سهربازهكانیان گوناهكارو تاوانبار و ههڵه بوون. |
وَقَالَتِ امْرَأَتُ فِرْعَوْنَ قُرَّتُ عَيْنٍ لِّي وَلَكَ ۖ لَا تَقْتُلُوهُ عَسَىٰ أَن يَنفَعَنَا أَوْ نَتَّخِذَهُ وَلَدًا وَهُمْ لَا يَشْعُرُونَ(9) (Gava jina Fir’ewn, çav bi Mûsa ketîye, ji wan ra aha) gotîye: "Eva (zaroka hanê zarake wusa şirîn e) wê (ji bona min û te ra) bibe bîna çavan. (Fir’ewn!) hûn ewî (zarokî) nekujin, dibe ku ewa (zaroka) kêre me be, ya jî em ewî ji xwe ra bixne zar (li bal me bimîne). "Qe haja wan (bi serdaborya Mûsa) tunebûye (كاتێك فیرعهون موسای ساوای بینی فهرمانی كوشتنی دهركرد) خێزانهكهی نهیهێشت و وتی: هیوادارم ببێته مایهی خۆشحاڵی و چاوروونی بۆ منیش و بۆ تۆش، مهیكوژن، بهڵكو لهئایندهدا سوودمان پێ بگهیهنێت، یان دهیكهینه كوڕی خۆمان، له كاتێكدا ئهوان ههر پێی نازانن و ههستی پێ ناكهن. |
وَأَصْبَحَ فُؤَادُ أُمِّ مُوسَىٰ فَارِغًا ۖ إِن كَادَتْ لَتُبْدِي بِهِ لَوْلَا أَن رَّبَطْنَا عَلَىٰ قَلْبِهَا لِتَكُونَ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ(10) Dilê dîya Mûsa ji pêştirê (kovana li ser Mûsa) ji hemî tiştî di wê şevê da vala ma bûye. Heke ji bona bawerîya wê ye, ku ewê bawer kiribû (Fir’ewn, Mûsa nakuje, loma me li bal wê da niqandibû, ku Fir’ewn nikare ewî bikuje) me li ser dilê wê da (bi vê bawerîyê) hewandin ne anîbûya (ji şabûnê) nêzîk bû, ku ji wan ra bêje: "(Eva zara min e) ئهوسا دایكی موسا ههستی بهبێتاقهتی و به بۆشاییهكی زۆر دهكرد له دڵ و دهرونی خۆیدا، بهڕاستی خهریك بوو ڕازهكه ئاشكرا بكات، ئهگهر ئێمه دڵیمان دامهزراو نهكردایه تا لهو كهسانه بێت كه بڕوایان به بهڵێنی خوا ههیه. |
وَقَالَتْ لِأُخْتِهِ قُصِّيهِ ۖ فَبَصُرَتْ بِهِ عَن جُنُبٍ وَهُمْ لَا يَشْعُرُونَ(11) (Dîya Mûsa ji bona xwûşka wî ra aha) gotîye: "Li pey wan da here. Îdî (xwûşka Mûsa) dûr da (li pey wan da çû) li wan mêze dikir, haja (hevalên Fir’ewn) bi xweber jî qe (bi xûşka Mûsa) tunebûye پاشان بهخوشكهكهی موسای وت: بڕۆ به شوێنیدا، (دوای تاوێك) له كهنارێكهوه (موسای بهباوهشی ئافرهتێكهوه) بینی، ئهوان ههستیان بهوه نهكرد (كه خوشكهكهی چاودێری دهكات). |
۞ وَحَرَّمْنَا عَلَيْهِ الْمَرَاضِعَ مِن قَبْلُ فَقَالَتْ هَلْ أَدُلُّكُمْ عَلَىٰ أَهْلِ بَيْتٍ يَكْفُلُونَهُ لَكُمْ وَهُمْ لَهُ نَاصِحُونَ(12) Me hêj di berê da (mêjandina şîrê jinan) li ser (Mûsa) ne durist kiribû, îdî ji ber (ku Mûsa şîrê jinan nedimêt; Fir’ewn û malîyên wî geryan ku jinekî wusa bibînin, Mûsa şîrê wê bimije. Gava xwûşka Mûsa bihîst, ku ewan li ji- nan digerin, çûye bal wan aha ji wan ra) gotîye: "Hûn hez dikin, ku ez bina maleke wusa bidime nîşanê we, ewa (bina mala) ewî (zarokê) bê kêmaî mezin bikin û ji bona wî (zarokî ra jî) ewan bi xweber şîretan bikin ئێمه پێشتر ههرچی ئافرهتی شیردهره لهومان حهرام كرد، خوشكهكهی (بهمهی زانی حهكیمانه له كۆشك نزیك بۆوه) وتی: ئایا ناونیشانی ماڵێكتان پێ بڵێم كه ئهو مناڵهتان بۆ بهخێو بكهن، دڵسۆزو میهرهبانیش بن بۆی. |
فَرَدَدْنَاهُ إِلَىٰ أُمِّهِ كَيْ تَقَرَّ عَيْنُهَا وَلَا تَحْزَنَ وَلِتَعْلَمَ أَنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ وَلَٰكِنَّ أَكْثَرَهُمْ لَا يَعْلَمُونَ(13) Îdî (ji piştî ku xwûşka Mûsa ji wan ra got: Ewan jî anîna wê jinikê litê kirin) ji bo ku çavê dîya (Mûsa) ji rê mêzekirinê hew bike û mirûz nebe, me (Mûsa) li bal dîya wî da zivirand, ji bona ku bizane bi rastî peymana Yezdan daî, maf e, lê pirê wan bi xweber jî (bi vê bûyerê) nizanin بهو شێوهیه گێرامانهوه بۆ لای دایكی تا دڵنیاو دڵ ئارام بێت و چاوی بهدیتنی ئاسوده ببێت ئیتر خهفهت نهخوات و لای ڕوون بێت كه بهڵینی خوا حهق و ڕاسته، بهڵام زۆربهی (ئهو خهڵكه) نازانن و ههستی په ناكهن. |
وَلَمَّا بَلَغَ أَشُدَّهُ وَاسْتَوَىٰ آتَيْنَاهُ حُكْمًا وَعِلْمًا ۚ وَكَذَٰلِكَ نَجْزِي الْمُحْسِنِينَ(14) Gava (Mûsa) gehîjte sedra xwe, burha (Mûsa) îdî rast bûye, me ji bona wî ra berewanî û zanînek daye. Ewanê qencî kirine hene! em ewan bi vî awaî xelat dikin (دوای چهند ساڵ) كاتێك تهمهنی گهیشته ئهوپهری هێزو توانایی، ئێمهش حیكمهت و دانایی و زانیاریمان پێبهخشی، ههر بهو شێوهیه پاداشتی چاكهكاران دهدهینهوه. |
وَدَخَلَ الْمَدِينَةَ عَلَىٰ حِينِ غَفْلَةٍ مِّنْ أَهْلِهَا فَوَجَدَ فِيهَا رَجُلَيْنِ يَقْتَتِلَانِ هَٰذَا مِن شِيعَتِهِ وَهَٰذَا مِنْ عَدُوِّهِ ۖ فَاسْتَغَاثَهُ الَّذِي مِن شِيعَتِهِ عَلَى الَّذِي مِنْ عَدُوِّهِ فَوَكَزَهُ مُوسَىٰ فَقَضَىٰ عَلَيْهِ ۖ قَالَ هَٰذَا مِنْ عَمَلِ الشَّيْطَانِ ۖ إِنَّهُ عَدُوٌّ مُّضِلٌّ مُّبِينٌ(15) (Di royekî da) haja kesî (bi Mûsa) tunebûye (Mûsa) çûye bajar. Îdî (di bajar da) ewa rastê du mêran hat; ku ewan li hev dixistin: Yek ji wan herdu mêran, ji komalê (Mûsa) bûye, ewê maî jî, ji neyarê wî bûye. Îdî ewê ji komalê Mûsa (ji bona arîkarîya xwe) di hemberê neyarê xwe da, hewar (li Mûsa) kirîye. Îdî Mûsa jî sîlek li wî ê (neyar) xistîye, ewê neyar mirîye. (Gava Mûsa kuştina neyar dibîne aha) dibêje: "Bi rastî eva kirina hanê ji kirine pelîd in. Loma bi rastî pelîd neyarekî rê wundanokê xwûya ye (موسا) لهكاتی غهفڵهتی خهڵكی شاردا خۆی كرد به شهقام و بازاردا، بینی دوو پیاو شهڕ دهكهن، ئهمهیان له تایفهی خۆیهتی و ئهمهشیان له دهستهی دوژمنهكهیهتی (سهربازی فیرعهونه)، ئهوهی خزمی خۆی بوو موسای بینی هاواری لێكرد كه فریای بكهوێت و زاڵی بكات به سهر دوژمنهكهیدا، موساش بهپهله چوو بهدهمیهوه بۆكزهكی ماڵی به كابرای (قبطی دا)و كوشتی، موسا پهشیمان بۆوه لهبهر خۆیهوه وتی: ئهم كاره شهیتان پێی كردم (من نهمدهویست بیكوژم) به ڕاستی شهیتان دوژمنێكی گومڕاو ئاشكرایه. |
قَالَ رَبِّ إِنِّي ظَلَمْتُ نَفْسِي فَاغْفِرْ لِي فَغَفَرَ لَهُ ۚ إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ(16) (Mûsa paşê aha lava kirîye) û gotîye: "Xudayê min! Bi rastî min li xwe cewr kirîye, îdî tu min bibaxişîne", (Yezdan jî) ewî baxişandîye. Loma bi rastî ew baxişkarê dilovîn e (ئینجا دهستهكانی بهرز كردهوه و) وتی: پهروهردگاره من بهڕاستی ستهمم له خۆم كرد كاتێك له دهستم دهرچوو ئهو كابرایهم كوشت، لێم ببووره و بمبهخشه، جا خوای میهرهبانیش لێی خۆشبوو، بێگومان ئهو زاتێكی لێخۆشبوو میهرهبانه. |
قَالَ رَبِّ بِمَا أَنْعَمْتَ عَلَيَّ فَلَنْ أَكُونَ ظَهِيرًا لِّلْمُجْرِمِينَ(17) (Mûsa aha jî) gotîye: "Xudayê min! Ez bi wan qencîyên ku te bi min kirîye; bi sedema wan qencîyan, îdî ez ji bona wan nûsîtemkaran ra nabime piştevan.” (موسا ههستی كرد پهروهردگاری نزای گیرا كردوه بۆیه) وتی: پهروهردگارا مادهم ئاوا نازو نیعمهتی لێخۆش بوونت به سهردا ڕژاندم، من ئیتر ههرگیز نابمه پشتیوان بۆ تاوانكاران. |
فَأَصْبَحَ فِي الْمَدِينَةِ خَائِفًا يَتَرَقَّبُ فَإِذَا الَّذِي اسْتَنصَرَهُ بِالْأَمْسِ يَسْتَصْرِخُهُ ۚ قَالَ لَهُ مُوسَىٰ إِنَّكَ لَغَوِيٌّ مُّبِينٌ(18) Îdî (Mûsa) di bajar da bi tirs dîdevanî dikir, gavekî (dêna xwe daê) ku ewê duh li wî hewar kirîye; dîsa hewar (li Mûsa) dikir. Mûsa ji bona wî ra (aha) gotîye: "Bi rastî tu li ber çavan merivekî ji ava rû derketîyî بههۆی ئهوهو ترس و بیم دایگرت و بهشاردا دهسوڕایهوه و چاودێری دهكرد، كوتوپر كابرای كه دوێنێ فریای كهوت، هاواری لێكرد فریام بكهوه! موسا چوو به هاواریهوهو پێی وت: بهڕاستی تۆ كابرایهكی شهرهنگێز و گێچهڵ گێڕی ئاشكرایت. |
فَلَمَّا أَنْ أَرَادَ أَن يَبْطِشَ بِالَّذِي هُوَ عَدُوٌّ لَّهُمَا قَالَ يَا مُوسَىٰ أَتُرِيدُ أَن تَقْتُلَنِي كَمَا قَتَلْتَ نَفْسًا بِالْأَمْسِ ۖ إِن تُرِيدُ إِلَّا أَن تَكُونَ جَبَّارًا فِي الْأَرْضِ وَمَا تُرِيدُ أَن تَكُونَ مِنَ الْمُصْلِحِينَ(19) Îdî gava (Mûsa) vaye, ku neyarê xwe herdukan bigire, ewê (neyar ji bona Mûsa ra aha) gotîye: "Mûsa! Qey te duh ça merivek kuşt, tu divê ku min jî wekî wî bikujî? (Mûsa! Bi rastî) tu (bi van kirinê xwe) nabî ji aştîkaran, le tu divê, ku tu di zemîn da bibî (mêrekî) zorbe كاتێك موسا ویستی هێرش بكاته سهر ئهوهی كه دوژمی ههردووكیانه (واته قبطیهكه، كابرا) وتی: ئهی موسا دهتهوێت منیش بكوژیت وهك ئهو كهسهی دوێنێ كوشتت، دیاره تۆ ههر دهتهوێت ببیته زۆردار له زهویدا ناتهوێت بچیته ڕێزی ئهو كهسانهوه كه چاكهكارن. |
وَجَاءَ رَجُلٌ مِّنْ أَقْصَى الْمَدِينَةِ يَسْعَىٰ قَالَ يَا مُوسَىٰ إِنَّ الْمَلَأَ يَأْتَمِرُونَ بِكَ لِيَقْتُلُوكَ فَاخْرُجْ إِنِّي لَكَ مِنَ النَّاصِحِينَ(20) Mêrek ji kûraîya bajar bi lez hat bal (Mûsa) ewî (ji Mûsa ra aha) got: "Mûsa! Bi rastî ewa koma pêşrewan, ji bona kuştina te civîyane (heke tu guhdarya min bikî) were (ji bajar) derkeve (here). Loma bi rastî ez ji bona te ra şîretan dikim (دوای ماوهیهك) لهوپهڕی شارهوه پیاوێكی (ئیماندار كه له خزمانی فیرعهون بوو) به پهله هات و وتی: ئهی موسا (فریای خۆت بكهوه) بهڕاستی دارو دهستهی فیرعهون دانیشتوون و نهخشه دهكێشن تا بتكوژن، تا زووه دهرچۆ و ئێره بهجێ بهێڵه، بێگومان من له دڵسۆزانم بۆ تۆ. |
فَخَرَجَ مِنْهَا خَائِفًا يَتَرَقَّبُ ۖ قَالَ رَبِّ نَجِّنِي مِنَ الْقَوْمِ الظَّالِمِينَ(21) Îdî (Mûsa) bi tirs (ji bajar) derket, li dora xwe mêze dikir (aha lava dikir) digot: “Xudayê min! Tu min ji komalê cewrkar fereste bike موسا له شار دهرچوو بهترس و بیمهوه، ههر سهیری ئهملاو ئهولای خۆی دهكرد، لهبهر خۆیهوه دهیوت: پهروهردگارا له دهست قهومی ستهمكار ڕزگارم بكه. |
وَلَمَّا تَوَجَّهَ تِلْقَاءَ مَدْيَنَ قَالَ عَسَىٰ رَبِّي أَن يَهْدِيَنِي سَوَاءَ السَّبِيلِ(22) Gava (Mûsa) ber bi alîyê (bajar ê) Medyenê da (çûye aha) gotîye: "Bi rastî ez guman dikim, ku Xudayê min bi rastî min bîne rîya rast كاتێك ڕووی كرده شاری مهدیهن (دووباره ڕووی كرده پهروهردگاری و) وتی: ئومێدهوارم كه پهروهردگارم ڕێنموویم بكات بۆ شوێن و جێگهیهكی ڕاست و دروست (دوور له كێشه و ناخۆشی). |
وَلَمَّا وَرَدَ مَاءَ مَدْيَنَ وَجَدَ عَلَيْهِ أُمَّةً مِّنَ النَّاسِ يَسْقُونَ وَوَجَدَ مِن دُونِهِمُ امْرَأَتَيْنِ تَذُودَانِ ۖ قَالَ مَا خَطْبُكُمَا ۖ قَالَتَا لَا نَسْقِي حَتَّىٰ يُصْدِرَ الرِّعَاءُ ۖ وَأَبُونَا شَيْخٌ كَبِيرٌ(23) Gava (Mûsa) çû gîha ava (bajarê) Medyenê, li ser avê rastî komake ji merivan hat, ewê (komê tarişê) xwe av didan. Ji wan wêda rastê du jinan jî hat (dêna xwe da wan jinan, ku ewan) berya (tarişê xwe ji av vexwurinê) digirtin. (Mûsa ji wan herdu jinan aha pirsîye û) gotîye: "Hûn herduk li vira çi dikin û (tarişê xwe ji bo çi para da didin)?" Ewan (herdu jinikan ji bona Mûsa ra aha) gotine: "Bavê me kalekî mezin e (ji wî pêştir jî kesekê me tune ye) heya şivan tarişê xwe av nedin para da neçin, em tarişê xwe av nadin كاتێك گهیشته ئاوهكهی مهدیهن خهڵكێكی بینی ماڵاتهكانیان ئاودهدا، لهولاشهوه دوو ئافرهتی بینی كه بهخۆیان و مهڕهكانیانهوه دووره پهرێز وهستا بوون، بۆیهلێیان چووه پێشهوه و پرسی و وتی: ئهوه ئێوه بۆچی لێره وهستاون؟ كێشهتان چیه وادوورهپهرێزن؟ ئافرهتهكان وتیان: ئێمه ناتوانین ماڵاتهكهمان ئاوبدهین، ههتا شوانهكان نهرۆن و چۆڵی نهكهن، باوكیشمان پیرهمێردێكی بهساڵا چووه. |
فَسَقَىٰ لَهُمَا ثُمَّ تَوَلَّىٰ إِلَى الظِّلِّ فَقَالَ رَبِّ إِنِّي لِمَا أَنزَلْتَ إِلَيَّ مِنْ خَيْرٍ فَقِيرٌ(24) Îdî (Mûsa) ji bona wan herdu (jinan ra tarişê) wan av daye paşê ewî pişta xwe daye wan, çûye binê sîhê, paşê ji (Xuda aha lava kirîye û) gotîye: "Xudayê min! Bi rastî tu li bal min da çi bihênirî (ez bi wî qayîl im) loma ez hewce û birsîme موسا مهردانه، شوانهكانی بڕدا و ماڵاتهكهیانی ئاودا و بهڕێی كردن، دوایی پشتی تێكردن و چووه ژێر سێبهرهكه و نزای كردو وتی: پهروهردگارا بهڕاستی تۆ خێرو بێری زۆرت بهسهردا ڕژاندووم، بهڵام هێشتا ههژارم و ئاتاجی بهخششی زیاترم. |
فَجَاءَتْهُ إِحْدَاهُمَا تَمْشِي عَلَى اسْتِحْيَاءٍ قَالَتْ إِنَّ أَبِي يَدْعُوكَ لِيَجْزِيَكَ أَجْرَ مَا سَقَيْتَ لَنَا ۚ فَلَمَّا جَاءَهُ وَقَصَّ عَلَيْهِ الْقَصَصَ قَالَ لَا تَخَفْ ۖ نَجَوْتَ مِنَ الْقَوْمِ الظَّالِمِينَ(25) Îdî paşê yek ji wan herdu jinikan bi şermokê hate bal (Mûsa) ewê (ji bona Mûsa ra aha) gotîye: “Bavê min gazî te dike, ji bo ku kirya wê avdana te ji me ra kirîye bide te. Îdî gava ewa hatîye û serdaborya xwe ji (bavê wê ra) gotîye. (Bavê wê ji bona Mûsa ra aha) gotîye: "(Mûsa!) îdî tu netirse, loma tu ji komalê cewrkar fereste bûî دوای تاوێك یهكێك له كچهكان هات بۆ لای موسا زۆر بهشهرم و حهیاوه دهرۆیشت به ڕێگهدا، كه گهیشته لای پێی وت: باوكم بانگت دهكات و حهز دهكات پاداشتی ئهو چاكهو ئاودانی ماڵاته كه بۆ ئێمهت ئهنجامدا، بداتهوه...، كاتێك موسا گهیشته لای باوكیان، دوای حهوانهوه ههموو بهسهرهاتهكهی خۆی بۆ گێرایهوه باوكی كچهكان وتی: مهترسه، تۆ ئیتر ڕزگارت بوو له دهست قهومی ستهمكار. |
قَالَتْ إِحْدَاهُمَا يَا أَبَتِ اسْتَأْجِرْهُ ۖ إِنَّ خَيْرَ مَنِ اسْتَأْجَرْتَ الْقَوِيُّ الْأَمِينُ(26) Yekê ji wan herdu keçikan (ji bavê xwe ra aha) gotîye: "Bavo! Tu ewî (ji bona me ra bi şivanî) bigire, loma bi rastî ewa (ji wan şivanên) ku te heya naha ji bona me ra girtine (ji hemîşkan jî) bi hêztir û ewletir e یهكێك له كچهكان وتی: بابه بۆ به كرێی ناگریت، چونكه بهڕاستی چاكترین كهسێك كه تۆ بیگریت به كرێ، ئهم پیاوه بههێزو ئهمین و دهسپاك و دهروون پاكهیه. |
قَالَ إِنِّي أُرِيدُ أَنْ أُنكِحَكَ إِحْدَى ابْنَتَيَّ هَاتَيْنِ عَلَىٰ أَن تَأْجُرَنِي ثَمَانِيَ حِجَجٍ ۖ فَإِنْ أَتْمَمْتَ عَشْرًا فَمِنْ عِندِكَ ۖ وَمَا أُرِيدُ أَنْ أَشُقَّ عَلَيْكَ ۚ سَتَجِدُنِي إِن شَاءَ اللَّهُ مِنَ الصَّالِحِينَ(27) (Bavê wan herdu keçikan, ji bona Mûsa ra aha) gotîye: "(Mûsa!) ez divêm, ku yekê ji van herdu keçikê xwe li te kevîn bikim; heke tu heşt salan ji bona min ra bixebitî. Îdî heke tu evî danê hanê bixî deh salan (ji bona min ra bixebitî) şixwa tu li bal xwe (qencîyan dikî). Ez navêm, ku ji te ra zehmetê bidim. Bi hezkirina Yezdan tuê bibînî, ku ez ji aştîkaran im باوكیان پێشنیارهكهی پێ باش بوو بۆیه وتی: من پێم چاكه بتكهم به كوڕی خۆم، به زاوای خۆم، یهكێك لهم دوو كچهت لێ ماره بكهم بهمهرجی ئهوهی ههشت ساڵ لای من كار بكهیت، خۆ ئهگهر ده ساڵیشت برده سهر ئهوهچاكهی خۆته، منیش نامهوێت بێزارت بكهم و زۆرت بۆ بهێنم، دهمبینیت ئهگهر خوا بیهوێت له چاكان دهبم؟ |
قَالَ ذَٰلِكَ بَيْنِي وَبَيْنَكَ ۖ أَيَّمَا الْأَجَلَيْنِ قَضَيْتُ فَلَا عُدْوَانَ عَلَيَّ ۖ وَاللَّهُ عَلَىٰ مَا نَقُولُ وَكِيلٌ(28) (Mûsa bersiva wî aha daye û) gotîye: "Eva axiftina te, di nîveka min û te da (peymana dane dîyarîyê) îdî ez ji wan herdu dana, kîjanî biqedînim, pey wî da neyartî (û xeyîdandin) li ser min tune ye. Yezdan bi xweber jî li ser tişta ku em dibêjin cînîştîyê me ye موسا پێشنیارهكهی لا پهسهند بوو بۆیه وتی: ئهم پهیمانه له نێوان من و تۆدایه، من پێی ڕازیم، بهڵام ههركام لهو ماوانهم بۆ تهواوكرا با ستهمم لێ نهكرێت و ئازادبم، خوای گهورهش شایهت و ئاگایه بهوهی كه دهیڵێین و بڕیاری لهسهر دهدهین. |
۞ فَلَمَّا قَضَىٰ مُوسَى الْأَجَلَ وَسَارَ بِأَهْلِهِ آنَسَ مِن جَانِبِ الطُّورِ نَارًا قَالَ لِأَهْلِهِ امْكُثُوا إِنِّي آنَسْتُ نَارًا لَّعَلِّي آتِيكُم مِّنْهَا بِخَبَرٍ أَوْ جَذْوَةٍ مِّنَ النَّارِ لَعَلَّكُمْ تَصْطَلُونَ(29) Îdî gava Mûsa danê xwe qedandîye, bi malîyên xwe va derketine li rêya xwe çûne (di şevê da) li kêleka (rastê çîya ê) Tûr agirek dîtîye (ji bona malîyên xwe ra aha) gotîye: "Hûn li vira bihewin; bi rastî min agirek dît (ezê herme wura). Loma dibe ku ez ji wura ji bona we ra axiftinekî bînim, ya jî ez hinek kozê agir bînim, ku hûn li dora wî da bitelizin جا كاتێك موسا ماوهی دیاریكراوی بهسهر برد و (بڕیاری گهڕانهوهیدا، له شهوێكی ساردا) لهلایهكی كێوی طوردا ئاگرێكی بهدی كرد، بهخێزانهكهی وت: ئێوه لێره بن، من بهڕاستی تروسكایی ئاگرێك دهبینم بهڵكو بچم ههواڵێكتان بۆ بهێنمهوه، یان چڵۆسكێك ئاگرتان بۆ بهێنم تا خۆتانی پێ گهرم بكهنهوه. |
فَلَمَّا أَتَاهَا نُودِيَ مِن شَاطِئِ الْوَادِ الْأَيْمَنِ فِي الْبُقْعَةِ الْمُبَارَكَةِ مِنَ الشَّجَرَةِ أَن يَا مُوسَىٰ إِنِّي أَنَا اللَّهُ رَبُّ الْعَالَمِينَ(30) Îdî gava (Mûsa) hatîye bal wî (agirî) ji alîyî newalê rastê di wî zemînê pîroz da ji darê hate gazîkirinê (aha) got: "Mûsa hişyarbe! Bi rastî ez Yezdanê Xuda ê cîhanê me كاتێك كه موسا له ئاگرهكه نزیك بۆوه له كهناری لای ڕاستی دۆڵهكهوه له شوێنێكی پیرۆزهوه له پاڵ درهختهكهوه بانگی لێكرا ئهی موسا: (ئهوهی گفتوگۆت لهگهڵدا دهكات) ئهوه بهڕاستی منم (الله) كه پهروهردگاری ههموو جیهانیانم. |
وَأَنْ أَلْقِ عَصَاكَ ۖ فَلَمَّا رَآهَا تَهْتَزُّ كَأَنَّهَا جَانٌّ وَلَّىٰ مُدْبِرًا وَلَمْ يُعَقِّبْ ۚ يَا مُوسَىٰ أَقْبِلْ وَلَا تَخَفْ ۖ إِنَّكَ مِنَ الْآمِنِينَ(31) Tu gopalê xwe bavêje." Îdî gava (Mûsa gopalê xwe avêtîye) li bal gopal da mêze kirîye, dêna xwe daye gopal wekî tîremarekî dimilimle .(Ji tirsa) para da revîya, qe li pey xwe mêze ne kirîye (Yezdan ji bona Mûsa ra aha) gotîye: "Mûsa! bizivire bere xwe bide wî (gopalî) ji wî netirse, bi rastî (Mûsa) tu ji wanê ewledar î ئینجا فهرمووی: عهساكهشت فڕێ بده، (كاتێك فرێیدا موسا) بینی زۆر به خێرایی دهجوڵێتهوه وهكو تووله مار، ههڵهات و ئاوڕی نهدایهوه، خوا فهرمووی ئهی موسا وهره و مهترسه بهڕاستی تۆ لهو كهسانهیت كه ئهمین دهبیت و له ترس بهدووریت. |
اسْلُكْ يَدَكَ فِي جَيْبِكَ تَخْرُجْ بَيْضَاءَ مِنْ غَيْرِ سُوءٍ وَاضْمُمْ إِلَيْكَ جَنَاحَكَ مِنَ الرَّهْبِ ۖ فَذَانِكَ بُرْهَانَانِ مِن رَّبِّكَ إِلَىٰ فِرْعَوْنَ وَمَلَئِهِ ۚ إِنَّهُمْ كَانُوا قَوْمًا فَاسِقِينَ(32) (Mûsa!) Tu destê xwe bixe berîka xwe, ewa (destê te) wê bê qilêr sipî derkeve. O tu herdu bazûyên te ne, ku ji tirsa ji hev çûne li bal xwe da berev bike (îdî ji xwe ewle bibe). Evan herduk (gopal û dest sipî bûn) du berateyên ji Xudayê te li bal te da hatine, ku tu ewan herdukan bidî (nîşanê) Fir’ewn û koma wî yê pêşrewan (ji bo ku , ewan bawer bikin). Loma bi rastî ewan komalekî ji rê derketonek in ئینجا دهستت بخهره بن باخهڵتهوه، بهشێوهیهكی سپی (وهكو بلوور، دهستت خۆی دهنوێنێت)بێگهرد و بێ پهڵه و بێ عهیب، ههروهها بازووهكانت بهێنهرهوهیهك و لهسهر سینه و دڵتی دابنێ، ترس و بیمت نامێنێت، ئهم دوو (معجزه) یه دوو باڵگهن لهلایهن پهروهردگارتهوهبۆ سهر فیرعهون و دارو دهستهی، بهڕاستی ئهوانه قهومێكی یاخی و نالهبارو تاوانبار بوون. |
قَالَ رَبِّ إِنِّي قَتَلْتُ مِنْهُمْ نَفْسًا فَأَخَافُ أَن يَقْتُلُونِ(33) (Mûsa ji bona Yezdan ra aha) gotîye: "Xudayê min! Bi rastî min ji wan merivek kuştîye, îdî ez ditirsim ku ewan jî min bikujin موسا وتی: پهروهردگارا خۆت دهزانیت كه بێگومان من كهسێكم لێ كوشتوون، دهترسم بمكوژنهوه. |
وَأَخِي هَارُونُ هُوَ أَفْصَحُ مِنِّي لِسَانًا فَأَرْسِلْهُ مَعِيَ رِدْءًا يُصَدِّقُنِي ۖ إِنِّي أَخَافُ أَن يُكَذِّبُونِ(34) Zimanê birayê min Harûn ji (zimanê) min rindtir vekirîye, tu ewî bi min ra ji bo ku arîkarîya min bike û gotîyên min bide rastdêrandinê, bişîne. Loma bi rastî ez ditirsim, ku ewan min bidne derewdêrandinê هاروونی براشم زمان پاراوتره له من، ئهویش لهگهڵ من ڕهوانه بكه، بۆ ئهوهی پشتیوانیم لێ بكات و پشتگیرم بێت و بهڕاستدانهرم بێت، چونكه من بهڕاستی دهترسم بروام پێنهكهن. |
قَالَ سَنَشُدُّ عَضُدَكَ بِأَخِيكَ وَنَجْعَلُ لَكُمَا سُلْطَانًا فَلَا يَصِلُونَ إِلَيْكُمَا ۚ بِآيَاتِنَا أَنتُمَا وَمَنِ اتَّبَعَكُمَا الْغَالِبُونَ(35) (Yezdan ji bona Mûsa ra aha) gotîye: "Emê bazûkê te bi birayê te bidine hezkirinê; emê ji bona we herdukan ra hêzeke wusa bidin, îdî ewan (Fir’ewnîyan) nikaribin nêzîkî we bibin. (Îdî) hûn herduk bi beratên me va herin bal wan. Loma bi rastî hûn herduk bi peyrewê xwe va, servahatî ne خوا فهرمووی: ئێمه پشت و بازووی تۆ بههێز دهكهین بههۆی براكهتهوه و دهسهڵاتێكتان پێ دهبهخشین كه نهتوانن بێنه سهرتان، جا بههۆی موعجیزهكانمانهوه ههردووكتان و ههموو شوێنكهوتوانتان سهركهوتوو و زاڵن. |
فَلَمَّا جَاءَهُم مُّوسَىٰ بِآيَاتِنَا بَيِّنَاتٍ قَالُوا مَا هَٰذَا إِلَّا سِحْرٌ مُّفْتَرًى وَمَا سَمِعْنَا بِهَٰذَا فِي آبَائِنَا الْأَوَّلِينَ(36) Îdî gava Mûsa bi beratên me yên hizwartî va hatîye bal (Fir’ewn û koma wî da, ewan ji hev ra aha) gotine: "Evan kirinê (Mûsa) hey ançên (wusanin, Mûsa bi wan ançan) viran dike. Me tiştên aha, qe ji bavê xwe ê berê da jî ne bihîstîye كاتێك موسا به موعجیزه ئاشكراكانمانهوه ڕووبهروویان بۆوه، وتیان: ئهمه ههر جادوویهكی دهست ههڵبهسته و شتێكی تر نی یه، ئێمه له باوو باپیرانی دێرینمانهوه ههواڵی یهكتاناسی و پێغهمبهران و قیامهت و لهو بابهتانهمان نهبیستووه. |
وَقَالَ مُوسَىٰ رَبِّي أَعْلَمُ بِمَن جَاءَ بِالْهُدَىٰ مِنْ عِندِهِ وَمَن تَكُونُ لَهُ عَاقِبَةُ الدَّارِ ۖ إِنَّهُ لَا يُفْلِحُ الظَّالِمُونَ(37) Û Mûsa jî (bersiva wan aha daye û) gotîye: "Bi rastî Xudayê min çêtir dizane; ka kîjan ji bal wî, bi rehberya rast hatîye û ka encama bûyeran ji bona kê ra dimîne. Loma bi rastî cewkar fereste nabin موسا وتی: پهروهردگارم خۆی چاك دهزانێت كه كێ لهلایهن ئهوهوه بهرنامهی هیدایهتی هێناوه، سهرهنجامیش بهههشت بۆ كێ دهبێت، بهڕاستی ستهمكاران سهرفراز نابن. |
وَقَالَ فِرْعَوْنُ يَا أَيُّهَا الْمَلَأُ مَا عَلِمْتُ لَكُم مِّنْ إِلَٰهٍ غَيْرِي فَأَوْقِدْ لِي يَا هَامَانُ عَلَى الطِّينِ فَاجْعَل لِّي صَرْحًا لَّعَلِّي أَطَّلِعُ إِلَىٰ إِلَٰهِ مُوسَىٰ وَإِنِّي لَأَظُنُّهُ مِنَ الْكَاذِبِينَ(38) Fir’ewn jî (ji bona koma xwe ra aha) gotîye: "Gelî koma min ê pêşrewan! Ez ji bona we ra ji pêştirê xwe qe bi tu ilahek nizanim. Haman! Îdî tu ji bona min ra ji herîyê kerpîçan sor bike û koşkekî ava bike.Loma dibe ku ez derkevim bal Xudayê Mûsa.Ez bi xweber guman dikim, ku bi rastî (Mûsa) ji virekan e فیرعهون سهركهشانه وتی: ئهی خهڵكینه من كهسی تر شك نابهن كه شایستهبێت بهوهی خواتان بێت جگه له خۆم، ئهی هامان تۆ له گڵ خشتی سوورهوه كراوم بۆ دروست بكه و قهڵایهكی بهرزو پتهوم بۆ بینا بكه باڵكو پیایدا سهربكهوم تا خوای موسا ببینم ههرچهنده من بهڕاستی بڕوام وایه له ڕیز درۆزنهكاندایه...!! |
وَاسْتَكْبَرَ هُوَ وَجُنُودُهُ فِي الْأَرْضِ بِغَيْرِ الْحَقِّ وَظَنُّوا أَنَّهُمْ إِلَيْنَا لَا يُرْجَعُونَ(39) Û (Fir’ewn) û bi leşkere xwe va bê mafî di zemîn da quretî dikirin. Loma ewan guman dikirin, ku bi rastî li bal me da nazivirin فیرعهون و سهربازان و دهست و پێوهندی به ناحهق لهسهر زهوی (مصر) دا فیزیان كرد و خۆیان به گهوره زانی و گومانیان وابوو كه بۆ لای ئێمه ناهێنرێنهوه. |
فَأَخَذْنَاهُ وَجُنُودَهُ فَنَبَذْنَاهُمْ فِي الْيَمِّ ۖ فَانظُرْ كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الظَّالِمِينَ(40) Îdî me jî ewa bi leşkerê wî va (bi şapatan) girtin, paşê me ewan avêtine ava milmilok. (Muhemmed!) tu mêze bike, îdî ka encama wan ê cewrkar ça bûye سهرهنجام ئێمه خۆی و سهربازان و دهست و پێوهندیمان پێچایهوه و فرێمان دانه ناو دهریاكهوه، سهرنج بده و تهماشا بكه و بزانه: چۆن بوو سهرئهنجامی ستهمكاران. |
وَجَعَلْنَاهُمْ أَئِمَّةً يَدْعُونَ إِلَى النَّارِ ۖ وَيَوْمَ الْقِيَامَةِ لَا يُنصَرُونَ(41) Me ewan xistine pêşrewanê wusa, ku ewan li bal agir da têne gazî kirinê. Di roya rabêna hemî da jî qe arîkarîya wan nayê kirinê ئێمه ئهوانمان كرد بهچهند پێشهوایهك كه بانگی خهڵكی دهكهن بۆ ناو ئاگر، له ڕۆژی قیامهتیشدا سهركهوتوو نابن. |
وَأَتْبَعْنَاهُمْ فِي هَٰذِهِ الدُّنْيَا لَعْنَةً ۖ وَيَوْمَ الْقِيَامَةِ هُم مِّنَ الْمَقْبُوحِينَ(42) Di vê cêhane da me deherandin xistîye peyrewê wan. Di roya rabêna hemî da jî şixwa ewan ji wanê sik in ههر لهم دنیادا نهفرینمان خسته شوێنیان، له ڕۆژی قیامهتیشدا ئهوانه زۆر ئێسك تاڵ و ڕووخسار ناشیرینن. |
وَلَقَدْ آتَيْنَا مُوسَى الْكِتَابَ مِن بَعْدِ مَا أَهْلَكْنَا الْقُرُونَ الْأُولَىٰ بَصَائِرَ لِلنَّاسِ وَهُدًى وَرَحْمَةً لَّعَلَّهُمْ يَتَذَكَّرُونَ(43) Bi sond! Ji piştî teşqele kirina wan kesên çaxê borî, me ji bona Mûsa ra pirtûkek daye; ji bo ku ewa (pirtûka) ji bona kesan ra bibe beled û dilovîneke ber çavî, loma bi rastî hêvî heye ku ewan (evan bûyeran) bîra xwe bînin (bawer bikin) سوێند به خوا ئێمه تهوراتمان بهخشی به موسا، دوای ئهوهی كه قهومه پێشووهكانمان له ناوبرد، (چونكه یاخی بوون) تا ببێته هۆی بهرچاو ڕوونی و هیدایهت و ڕێنموویی و ڕهحمهت و میهرهبانی بۆ خهڵكی، بۆ ئهوهی یاداوهری وهربگرن و تێفكرن. |
وَمَا كُنتَ بِجَانِبِ الْغَرْبِيِّ إِذْ قَضَيْنَا إِلَىٰ مُوسَى الْأَمْرَ وَمَا كُنتَ مِنَ الشَّاهِدِينَ(44) (Muhemmed!) Gava me li bal Mûsa da bûyera (Pêxemberîyê) qedand, tu (di newalê da di alîyê) rojava da ne bûyî û tu bi xweber jî (di gava pêkanîna bûyerê da) nehrîwan ne bûyî ئهی پێغهمبهر (ص) تۆ له بهشی ڕۆژئاوای كێوی طوردا نهبوویت كاتێك پهیامی خۆمان ڕاگهیاند به موساو فهرمانمان پێدا، یهكێكیش نهبوویت له ئامادهبووانی ئهو ڕووداوه. |
وَلَٰكِنَّا أَنشَأْنَا قُرُونًا فَتَطَاوَلَ عَلَيْهِمُ الْعُمُرُ ۚ وَمَا كُنتَ ثَاوِيًا فِي أَهْلِ مَدْيَنَ تَتْلُو عَلَيْهِمْ آيَاتِنَا وَلَٰكِنَّا كُنَّا مُرْسِلِينَ(45) Lê me (di pey Mûsa da) pir dem borandine, îdî (ji Mûsa heya naha) gavên dirêj borîne. Û tu bi xweber di nava komalê Medyenê da jî ne bûyî, ku te beratên me ji wan ra bixwun da (hînê beratên) me bibûyaî. Loma (Pêxemberê wan hebû) lê me tu jî (bi Qur’anê va) li bal vî komalî da saî şandîyî بهڵام ئێمه چهندهها نهوهمان هێنایه كایهوه و تهمهنێكی زۆر تێپهڕی بهسهریاندا، ههروهها وهنهبێت تۆ له ناو دانیشتووانی شاری مهدیهندا نیشتهجێ بوو بیت و ئایهتهكانی ئێمه بهسهریاندا بخوێنیتهوه، بهڵكو ههر ئێمهین كه پێغهمبهران ڕهوانه دهكهین، (بۆ پهندو ئامۆژگاری بۆ تۆی باس دهكهین) |
وَمَا كُنتَ بِجَانِبِ الطُّورِ إِذْ نَادَيْنَا وَلَٰكِن رَّحْمَةً مِّن رَّبِّكَ لِتُنذِرَ قَوْمًا مَّا أَتَاهُم مِّن نَّذِيرٍ مِّن قَبْلِكَ لَعَلَّهُمْ يَتَذَكَّرُونَ(46) Gava me gazî (Mûsa kiribû) tu li bal (çîyayê) Tûr ne bûyî. Lê (li Çîyayê Tûr çi bûyer borîye, me) bi dilovîneke ji Xudayê te (li bal te da hinartîye) ji bo ku tu ewî komalê di berya te da li bal wan da qe tu hişyardanok ne hatibûn; bidî hişyar kirinê, loma dibe ku ewan (bi hişyarkina te) şîretan hildin ههروهها له لای كێوی طوریشهوه نهبوویت كاتێك بانگمان له موسا كرد، باڵكو ئهوه ڕهحمهتی تایبهتی بوو لهلایهن پهروهردگارتهوه كه تۆمان كرد به پێغهمبهر، تا قهومێك بێدار بكهیتهوه كه پێش تۆ بێداركهرهوهیهكیان بۆ ڕهوانه نهكراوه بۆ ئهوهی یاداوهری وهربگرن و تێ بفكرن و لهو بهسهرهاتانه سوود وهربگرن. |
وَلَوْلَا أَن تُصِيبَهُم مُّصِيبَةٌ بِمَا قَدَّمَتْ أَيْدِيهِمْ فَيَقُولُوا رَبَّنَا لَوْلَا أَرْسَلْتَ إِلَيْنَا رَسُولًا فَنَتَّبِعَ آيَاتِكَ وَنَكُونَ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ(47) Heke bi sedema tiştên ku ewan di berê da kiribûn, şapatek bi wan da hatibûya, îdî ewanê (aha) bigotinan: "Xudayê me! Qey çi dibû te li bal me da saîyek şandibûya, îdî me jî peyrewîya beretane te bikira û me jî bawer bikira?" Ne bûya (me tu li bal wan da ne dişandî, lê ji bona ku em keysa van gotinan nedine wan, me tu li bal wan da şandî) خۆ ئهگهر ئهو خاڵكه تووشی بهڵایهك ببونایه (پێش ڕهوانهكردنی تۆ ئهی محمد (ص)) بههۆی گوناهو تاوان و دهست پێشغهری خراپیانهوه، ئهوه دهیانوت: پهروهردگارا: نهدهبوو پێغهمبهرێكمان بۆ ڕهوانه بكهیت تا شوێنی بهرنامه و ئایهتهكانی تۆ بكهوتینایهو له ڕیزی ئیمانداراندا بووینایه؟! |
فَلَمَّا جَاءَهُمُ الْحَقُّ مِنْ عِندِنَا قَالُوا لَوْلَا أُوتِيَ مِثْلَ مَا أُوتِيَ مُوسَىٰ ۚ أَوَلَمْ يَكْفُرُوا بِمَا أُوتِيَ مُوسَىٰ مِن قَبْلُ ۖ قَالُوا سِحْرَانِ تَظَاهَرَا وَقَالُوا إِنَّا بِكُلٍّ كَافِرُونَ(48) Îdî gava ji bal me ji bona wan ra mafî hatîye, ewan (aha) gotibûne: "Qey tişta ji bona Mûsa ra hatibû, gotî weki wî ji vî (Muhemmedî ra jî) ne hatîbûya?" (Ere, gotina wan e) ma qey ewan hêj di berê da bi wan beratên ji Mûsa ra hatibûn ne bibûne file? (Ewan ji bona Qur’an û Tewratê ra aha) gotibûn, "Evan herduk (Qur’an û Tewrat) du anç in pişta hev dikin. Em bi herdukan jî dibine file كهچی كاتێك حهق و ڕاستیان بۆ هات لهلایهن ئێمهوه، وتیان: نهده با موعجیزهیهكی پێ بدرایه ههروهكو ئهوهی كه درابوو به موسا، مهگهر ئهو جوولهكانه كاتی خۆی بێ باوهڕ نهبوون بهوهی به موسا بهخشرابوو؟ وتیان: ئهمانه دوو جادوون پهیدا بوون كه پشتگیریی یهكتر دهكهن و دهیان وت: بهڕاستی ئێمه باوهرمان به هێچ كامیان نیه. |
قُلْ فَأْتُوا بِكِتَابٍ مِّنْ عِندِ اللَّهِ هُوَ أَهْدَىٰ مِنْهُمَا أَتَّبِعْهُ إِن كُنتُمْ صَادِقِينَ(49) (Muhemmed!) tu (ji wan ra aha) bêje: "Bira heke hûn ji rastgoyan in, îdî hûn ji bal Yezdan pirtûkeke wusa bînin ku ewa ji van herduk pirtûkan (Qu- r’an û Tewratê) beledtir be; ez bi xweber jî bibime peyrewê we (ئهی پێغهمبهر (ص) پێیان بڵێ: دهباشه ئێوه كتێبێكی تر بهێنن لهلایهن خواوه كه باشترو چاكتر بێت لهو دووانه (واته قورئان و تهورات)، ئهوه منیش شوێنی دهكهوم، ئهگهر ئێوه ڕاستگۆن. |
فَإِن لَّمْ يَسْتَجِيبُوا لَكَ فَاعْلَمْ أَنَّمَا يَتَّبِعُونَ أَهْوَاءَهُمْ ۚ وَمَنْ أَضَلُّ مِمَّنِ اتَّبَعَ هَوَاهُ بِغَيْرِ هُدًى مِّنَ اللَّهِ ۚ إِنَّ اللَّهَ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الظَّالِمِينَ(50) Îdî heke ewan bersiva te ne dan (ewan xwastinê te bid cîh ne anîn) tu bizane, ku bi rastî ewan hey peyrewî dilxwaşîya xwe dikin. Gelo ji wanê, ku qe tu beledî ji Yezdan ji bona wan ra tunebe û bibne peyrewê xwaşîya xwe herin, rê wundaker tu kes heye? Bi rastî Yezdan komalê cewrkar nayne rêya rast خۆ ئهگهر بهدهم بانگهوازی تۆوه نههاتن (واته نهیانتوانی كتێبی تر بهێنن)، ئهوه چاك بزانه كه ئهوانه ههر شوێنی ئارهزووی خۆیان دهكهون، كێیش ههیه لهوه گومراتره كه شوێن ئارهزووهكانی خۆی كهوتبێت، دوور له هیدایهت و ڕێنمویی خوا، بێگومان خوا هیدایهتی قهومی ستهمكار نادات. |
۞ وَلَقَدْ وَصَّلْنَا لَهُمُ الْقَوْلَ لَعَلَّهُمْ يَتَذَكَّرُونَ(51) Bi sond! Me ji bona wan ra mijûlîya (xwe) peyweste gîhandîye wan, loma dibe ku ewan şîretan bîra xwe bînin (bawer bikin) سوێند به خوا بهڕاستی ئێمه پهیامی خۆمانمان بهش بهش پێگهیاندوون بۆ ئهوهی پهند و یاداوهری وهربگرن. |
الَّذِينَ آتَيْنَاهُمُ الْكِتَابَ مِن قَبْلِهِ هُم بِهِ يُؤْمِنُونَ(52) Ewanê, ku hêj berya (Qur’anê da) me ji wan ra pirtûk dabû hene! Ewan (bi Qur’anê) bawer kirine ئهوانهی پێشتر كتێبی ئاسمانیمان پێ بهخشیوون، ئهوان بهو قورئانه باوهڕ دههێنن. |
وَإِذَا يُتْلَىٰ عَلَيْهِمْ قَالُوا آمَنَّا بِهِ إِنَّهُ الْحَقُّ مِن رَّبِّنَا إِنَّا كُنَّا مِن قَبْلِهِ مُسْلِمِينَ(53) Gava (Qur’an) ji wan ra te xwundinê, ewan (aha) dibêjin: "Bi rastî ewa (Qur’ana) mafekî ji Xudayê me ye (ji bona me ra hatîye). Şixwa bi rastî em hêj di berya (Qur’anê da jî) Misilman bibûn كاتێكیش قورئان دهخوێنرێتهوه بهسهریاندا دهڵێن: ئێمه باوهڕمان پێ هێناوه چونكه بهڕاستی ئهمه حهقیقهت و ڕاستهقینهیه لهلایهن پهروهردگارمانهوه پێمان ڕاگهیهنراوه بێگومان ئێمه پێشتر ههرموسڵمان و فهرمانبهردار بووین. |
أُولَٰئِكَ يُؤْتَوْنَ أَجْرَهُم مَّرَّتَيْنِ بِمَا صَبَرُوا وَيَدْرَءُونَ بِالْحَسَنَةِ السَّيِّئَةَ وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ يُنفِقُونَ(54) Evanê bi van salixan hene! Bi sedama hewa wan e li ser cewra cefakaran kirine, kirya wan bi du carî tê dayîne û ewan sikatîyan bi qencîyan diborînin.Ji rozînê me dane wan, ewan jî, ji hewcan ra didin ئهوانه دووجار پاداشتیان پێدهدرێت به هۆی خۆگری و ئارام گریانهوه، به چاكهش بهرههڵستی خراپه دهكهن، ئهوانه ههروهها لهو ڕزق و ڕۆزیهی كه پێمانداون دهبهخشن. |
وَإِذَا سَمِعُوا اللَّغْوَ أَعْرَضُوا عَنْهُ وَقَالُوا لَنَا أَعْمَالُنَا وَلَكُمْ أَعْمَالُكُمْ سَلَامٌ عَلَيْكُمْ لَا نَبْتَغِي الْجَاهِلِينَ(55) Gava ewan peyvên beredayî jî dibêhên, rûyê xwe ji wan difetilînin (aha) dibêjin: “Kirinê me ji bona me ra ne kirinê we jî ji bona we ra ne. Hûn ji me ewle bin, ku em (çêrê we nakin). Şixwa em bi xweber jî hevaltîya nezanan navên ئهوانه كاتێك قسه و گوفتاری ناپهسهند و نابهجێ دهبیستن پشتی تێ دهكهن و دهڵێن به نهفامان: كارو كردهوهی خۆمان بۆ خۆمان، كارو كردهوهی ئێوهش بۆ خۆتان، سڵاوتان لێ بێت ئێمه شهڕ خواز نین و نامانهوێت هاوڕێیهتی نهفامان بكهین. |
إِنَّكَ لَا تَهْدِي مَنْ أَحْبَبْتَ وَلَٰكِنَّ اللَّهَ يَهْدِي مَن يَشَاءُ ۚ وَهُوَ أَعْلَمُ بِالْمُهْتَدِينَ(56) (Muhemmed!) Bi rastî tu nikarî hezkerê xwe bînî rêya rast, lê Yezdan ji kê ra bivê ewî tîne rêya rast. Loma ewa bi wanê ku hatine rêya rast çêtir dizane بهڕاستی ئهی پێغهمبهر (ص) تۆ ناتوانیت ئیمان و باوهڕ ببهخشیت بهو كهسهی خۆشت دهوێت، بهڵكو خوا ههر كهسێكی بوێت دهیخاته سهر ڕێگهی ڕاست و ئیمانی پێدهبهخشێت، خوایش ئاگاداره بهوانهی كه ڕێبازی هیدایهتیان گرتۆته بهر. |
وَقَالُوا إِن نَّتَّبِعِ الْهُدَىٰ مَعَكَ نُتَخَطَّفْ مِنْ أَرْضِنَا ۚ أَوَلَمْ نُمَكِّن لَّهُمْ حَرَمًا آمِنًا يُجْبَىٰ إِلَيْهِ ثَمَرَاتُ كُلِّ شَيْءٍ رِّزْقًا مِّن لَّدُنَّا وَلَٰكِنَّ أَكْثَرَهُمْ لَا يَعْلَمُونَ(57) Ewan (filan) aha gotine: "(Muhemmed!) heke em bibine peyrewê beledîya bi te ra heyî, bi rastî emê ji zemînê xwe bêne avêtinê. "Ma qey me ji bona wan ra li bal xwe da, (bajarê Mekke) nexistîye şûnwarê ewletiyê ku li bal wî (bajarî da) ji her alîyî bertên? Lê pirê wan bawer nakin (قوڕهیش و باوهڕلاوازان له ههموو سهردهمێكدا) دهیانوت: ئهگهر ئێمه شوێنی هیدایهت و بهرنامهی ئیسلام بكهوین لهگهڵ تۆدا له وڵاتی خۆماندا دهفڕێنرێین و تووشی نههامهتی دهبین، مهگهر ئێمه شوێنێكی دوور لهستهم و پر له ئاسایشمان بۆ فهراههم نههێناون كهجۆرهها بهروبوومی بۆدێت و له ههموو نازو نیعمهتێك بههرهوهر؟ ههموویشی ڕزق و بهخششن لهلایهن ئێمهوه، بهڵام زۆربهیان نازانن و ههست بهدهسهڵاتی ئێمه ناكهن. |
وَكَمْ أَهْلَكْنَا مِن قَرْيَةٍ بَطِرَتْ مَعِيشَتَهَا ۖ فَتِلْكَ مَسَاكِنُهُمْ لَمْ تُسْكَن مِّن بَعْدِهِمْ إِلَّا قَلِيلًا ۖ وَكُنَّا نَحْنُ الْوَارِثِينَ(58) (Me çiqa welat bi sedema berxwudarya wan ku ji tixûbê xwe borîne) teşqele kirîye! (Mêze bikin) evan kavilan, ewra wan in. Ji piştî wan hindik (meriv) li warê wan rûniştine. Em bi xweber jî ûrta wan in زۆر شارو شارۆچكهمان لهناوبرد كه دانیشتوانی یاخی و له سنوور دهرچوو بوون له ژیانی دنیایاندا، جا ئهوهته خانووبهره و شوێنهكانیان چۆڵه، مهگهر كهمێك نهبێت، ههر ئێمهش خاوهنی موڵك و خانووبهره و سامانیان بووین. |
وَمَا كَانَ رَبُّكَ مُهْلِكَ الْقُرَىٰ حَتَّىٰ يَبْعَثَ فِي أُمِّهَا رَسُولًا يَتْلُو عَلَيْهِمْ آيَاتِنَا ۚ وَمَا كُنَّا مُهْلِكِي الْقُرَىٰ إِلَّا وَأَهْلُهَا ظَالِمُونَ(59) Heya Xudayê te di bajarê mezinê (welatan da) saîkî neşîne, ewa saîya beratên me ji wan ra nexwûne, em rûniştîne wî (welatê) teşqele nakin. Me çiqa welatek teşqele kiribe, rûniştîne wî welatî hey cewrkar bûne پهروهردگاری تۆ هیچ وڵات و شارێكی كاول نهكردووه، تا له پایتهختهكهیدا پێغهمبهرێكی نهناردبێت كه ئایهتهكانی ئێمهیان بهسهردا بخوێنێتهوه، وهنهبێت ئێمه شار و وڵاتانمان كاول كردبێت بهبێ هۆ، مهگهر كاتێك نهبێت كه دانیشتووانی ستهمكار بوون. |
وَمَا أُوتِيتُم مِّن شَيْءٍ فَمَتَاعُ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَزِينَتُهَا ۚ وَمَا عِندَ اللَّهِ خَيْرٌ وَأَبْقَىٰ ۚ أَفَلَا تَعْقِلُونَ(60) Ji bona we ra çi hatibe dayînê, îdî ewa hey daborî û xemla cîhanê ye. Ewa tiştê li bal Yezdan ji van (tiştê cîhanê) çêtir û mayîtir e. Îdî gelo hûn qe hiş hilnadin ههرچیتان پێبهخشراوه ئهوه نازونیعمهت و زینهت و جوانی ژیانی دنیایه، بهڵام دڵنیابن كه ئهو بهشهی لای خوایه چاكترو دهوامدارتره، ئایا ئهوه عهقڵ و ژیریتان ناخهنه كار؟! |
أَفَمَن وَعَدْنَاهُ وَعْدًا حَسَنًا فَهُوَ لَاقِيهِ كَمَن مَّتَّعْنَاهُ مَتَاعَ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا ثُمَّ هُوَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ مِنَ الْمُحْضَرِينَ(61) Îdî qey ewê, ku me ji bona wî ra peymana bi qencîyan dabe, ewa bi xweber jî (di roya rabûna hemîtî da) rastî (wê qencîya, ku me peymana dana wê dabû) hatibe; wekî wî kesê, ku me ewa di cîhanê da berxwudar kiribe, paşê jî di roya rabûna hemî da (tê girtinê) li bal (avêtina dojê da) amade dibe, dibe ئایا ئهو كهسهی بهڵێنێكی چاكمان داوهتێ و پێی دهگات، وهكو ئهو كهسه وایه ههر له ژیانی دنیادا كهمێك ڕابواردنی پێبببهخشین، پاشان له دهرئهنجامی كارو كردهوهی ناپوختیدا له ئاماده كراوان بێت بۆ لێپر سینهوهو ئاگری دۆزهخ؟ |
وَيَوْمَ يُنَادِيهِمْ فَيَقُولُ أَيْنَ شُرَكَائِيَ الَّذِينَ كُنتُمْ تَزْعُمُونَ(62) Di we royî da li bal wanê (amadeker da) tê gazîkirin (Yezdan ji wan ra aha) dibeje: "Ka ewan hevrîyên, ku we ji bona min ra bi vir digirtin li ku ne له ڕۆژێكدا بانگیان لێدهكرێت (بۆ لێپرسینهوه)، خوا، ڕوو بهوان دهفهرموێت: ئایا له كوێن ئهو شهریك و بتانهی كه ئێوه به هاوهڵی منتان دادهنا بهحسابی خۆتان. |
قَالَ الَّذِينَ حَقَّ عَلَيْهِمُ الْقَوْلُ رَبَّنَا هَٰؤُلَاءِ الَّذِينَ أَغْوَيْنَا أَغْوَيْنَاهُمْ كَمَا غَوَيْنَا ۖ تَبَرَّأْنَا إِلَيْكَ ۖ مَا كَانُوا إِيَّانَا يَعْبُدُونَ(63) Ewanê ku şapat li ser wan hatîye maf kirinê hene! Ewan (aha) gotine: "Xudayê me! Ewanê ku me ewan deliqandin ji rêya rast derxitibûn!) ewan evan in. Em ça ji rêya rast derketibûn, me ewan jî, ji rêya rast derxistibûn (loma ewan bibûne peyrewê me). Îdî me dest ji wan şûşt em li bal te da zivirîne. Şixwa ewan ji me ra perestî ne dikiribûne (lê ji bona dil xwaşîya xwe ra perestî dikiribûne) ئهوانهی بڕیاردادهی خوا دژیان دهرچوو (بهخهجاڵهتیهوه باسی ئهو كهسانه دهكهن كه گومڕایان كردوون) دهڵێن: پهروهردگارا، ئا ئهوانهی گومڕامان كردن، گومڕامان كردن وهك خۆمان گومڕا بووین، ئێمه بهرین لهوانهو له ههڵهیان لهبهردهم دادگای تۆدا، (چونكه دهسهڵاتمان بهسهر دڵیاندا نهبوو) ئهوانه (درۆ دهكهن) ئێمهیان ههر نهدهپهرست. |
وَقِيلَ ادْعُوا شُرَكَاءَكُمْ فَدَعَوْهُمْ فَلَمْ يَسْتَجِيبُوا لَهُمْ وَرَأَوُا الْعَذَابَ ۚ لَوْ أَنَّهُمْ كَانُوا يَهْتَدُونَ(64) Îdî (Yezdan ji wan ra aha) dibêje: "Ka gazî wan hevrîyên xwe bikin." Ewan jî gazî wan hevrîyan kirin, îdî ewan (hevrîyan) ji bona wan ra bersiv ne dane. (Ewan) di hemberê ku xwe da şapat dîtine (tu dibê qey li bal şapatê bi xweber da hatine gazîkirinê). Gelo çi dibû ku bihatina rêya rast ئهوسا پێیان دهوترێت: ئادهی هاوهڵانتان و خواكانتان بانگ بكهن، جا ئهوانیش بانگیان دهكهن، بهڵام وهڵام و بهدهمهوه چوون نهبوو بۆیان، ئهو كاته سزای سهختی دۆزهخ دهبینن، ئاوات دهخوازن كه خۆزگه بهڕاستی ئهوان ڕێبازی هیدایهتیان بگرتایهته بهر. |
وَيَوْمَ يُنَادِيهِمْ فَيَقُولُ مَاذَا أَجَبْتُمُ الْمُرْسَلِينَ(65) Di wê royî da (Xudayê wan gazî wan dike (ji wan ra aha) dibeje: "Gelo we bi çi bersiva saîyan dane رۆژێك دێت خوا بانگیان دهكات و پێیان دهفهرموێت: ئهوه وهڵامی پێغهمبهرانتان چۆن دایهوه؟ |
فَعَمِيَتْ عَلَيْهِمُ الْأَنبَاءُ يَوْمَئِذٍ فَهُمْ لَا يَتَسَاءَلُونَ(66) Îdî di wê royî da mijûlî li ber çavê wan wunda dibin (nabînin wê çi bêjin) ewan ji hev jî napirsin له سهختیی ئهو ڕۆژه ههموو ههواڵێك فهرامۆش دهكهن (ههموو شتێكیان له بیر دهچێت) پرسیار له یهكتریش ناكهن. |
فَأَمَّا مَن تَابَ وَآمَنَ وَعَمِلَ صَالِحًا فَعَسَىٰ أَن يَكُونَ مِنَ الْمُفْلِحِينَ(67) Îdî kîjan ji kirinê xwe poşman bibe û bawer bike û karê aştî bike, dibe ku ewa (kesa) bibe ji wanê ferestok جا ئهوهی تۆبهی كردووه و باوهری دامهزراوی ههێناوهو كارو كردهوهی چاكی ئهنجام داوه، ئهوه بێگومان ئهوجۆره كهسانه له سهرفرازو بهختهوهران دهبن. |
وَرَبُّكَ يَخْلُقُ مَا يَشَاءُ وَيَخْتَارُ ۗ مَا كَانَ لَهُمُ الْخِيَرَةُ ۚ سُبْحَانَ اللَّهِ وَتَعَالَىٰ عَمَّا يُشْرِكُونَ(68) (Muhemmed!) Xudayê te çi bivê, ewî diaferîne û ewî hildibijirîne, ji bona wan bi xweber jî qe tu hilbijartin tune ye. Yezdan ji wan (gotinê wan) paqij e û ji hevrîyan jî bilind e ههر پهروهردگاری تۆیه ههر چیهكی بوێت دروستی دهكات و ههڵی دهبژێرێت خاڵكی ئهو دهسهڵاتهیان نیهوسهرپشك نهكراون، پاكی و بێگهردی و بڵندی بۆ خوایه له بهرامبهر ئهو شتانهوه نهفامان دهیكهنه شهریك و هاوهڵ. |
وَرَبُّكَ يَعْلَمُ مَا تُكِنُّ صُدُورُهُمْ وَمَا يُعْلِنُونَ(69) Û çi tiştê ku singê wan di xwe da veşêre û ya jî eşkere bike, Xudaê te hey bi wan dizane ههروهها پهروهردگاری تۆ دهزانێت ئهو خهڵكه چیان له سینهو دهرونیاندا شاردۆتهوه وهچی دهردهخهن و ئاشكرای دهكهن. |
وَهُوَ اللَّهُ لَا إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ ۖ لَهُ الْحَمْدُ فِي الْأُولَىٰ وَالْآخِرَةِ ۖ وَلَهُ الْحُكْمُ وَإِلَيْهِ تُرْجَعُونَ(70) Ewa Yezdanê babetê (perestîyî) Yezdan e kî wusa ne, ku ji pêştirê wî tu ilahek (babetê perestîyî) tune ye, di pêş û para da hey sipazî ji bona wî ra ne û berewanî jî hey ji bona wî ra heye. Para zivirandin hey li bal wî da ne خوا زاتێكه كه جگه لهو خوایهكی تر نیه، سوپاس و ستایش له سهرهتا و كۆتاییدا، له دنیا و قیامهتدا، ههر شایستهی ئهوه، حوكم و فهرمانرهوایش ههر بهدهست ئهوه، ههر بۆلای ئهویش دهبرێنهوه. |
قُلْ أَرَأَيْتُمْ إِن جَعَلَ اللَّهُ عَلَيْكُمُ اللَّيْلَ سَرْمَدًا إِلَىٰ يَوْمِ الْقِيَامَةِ مَنْ إِلَٰهٌ غَيْرُ اللَّهِ يَأْتِيكُم بِضِيَاءٍ ۖ أَفَلَا تَسْمَعُونَ(71) (Muhemmed! Tu ji wan ra aha) bêje"Hûn mêze bikin: heke Yezdan heya roya rabûna hemî şevê li ser we da bihêle, gelo ji pêştirê Yezdan, kîjan Xuda dikarin ji bona we ra ruh naîyî bînin? (Ka ji min ra bêjin) hûn qey nabîhîzin ئهی محمد (ص) بڵێ: خهڵكینه ههواڵم بدهنێ ئهگهر خوا شهوگار بكات بهههمیشهیی تا ڕۆژی قیامهت (ههر ڕۆژ نهبێتهوه) چ خوایهكی تر ههیه جگه له ا لله بتوانێت ڕوناكیتان بۆ فهراههم بهێنێت، ئایه ئێوه ئهم ڕاستیانه نابیسن؟ |
قُلْ أَرَأَيْتُمْ إِن جَعَلَ اللَّهُ عَلَيْكُمُ النَّهَارَ سَرْمَدًا إِلَىٰ يَوْمِ الْقِيَامَةِ مَنْ إِلَٰهٌ غَيْرُ اللَّهِ يَأْتِيكُم بِلَيْلٍ تَسْكُنُونَ فِيهِ ۖ أَفَلَا تُبْصِرُونَ(72) (Muhemmed! Tu ji wan ra aha) bêje: "Gelo hûn mêze nakin, heke Yezdan heya roya rabûna hemî royê li ser we da bihêle, ji pêştirê Yezdan kîjan Xuda dikarin ji bona we ra şevê bînin, ku hûn di wê şevê da bihewin? Îdî qey hûn nabînin ههروهها پێیان بڵێ: ههواڵم بدهنێ ئهگهر خوا ڕۆژگاری كرده ههمیشهیی له سهرتان، تا ڕۆژی قیامهت خهیاندی، كام خوا ههیه جگه له ا لله كه شهوگارتان بۆ پێش بهێنێت تا ئارامی تێدا بگرن، ئایه ئێوه سهرنجی ئهم دیاردانه نادهن و نایانبینن؟! |
وَمِن رَّحْمَتِهِ جَعَلَ لَكُمُ اللَّيْلَ وَالنَّهَارَ لِتَسْكُنُوا فِيهِ وَلِتَبْتَغُوا مِن فَضْلِهِ وَلَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ(73) Ji bo ku hûn di şevê da bihewin û di royî da jî, ji rûmeta wî rojîyên xwe biqedînin ewî ji dilovanîya xwe şev û ro çê kirîye. Loma bi rasti dibe ku hûn sipazîya (qencîyên) wî bikin جا له ڕهحمهت و میهرهبانی ئهو زاته ئهوهیه كه: شهوو ڕۆژی كردووه به هۆی ئارامی و حهوانهوه و كارو كاسپی كردن و بههره بردن له بهخششهكانی، بۆ ئهوهی تا دهتوانن شوكرانه بژێر و سوپاسگوزاری بكهن. |
وَيَوْمَ يُنَادِيهِمْ فَيَقُولُ أَيْنَ شُرَكَائِيَ الَّذِينَ كُنتُمْ تَزْعُمُونَ(74) (Di roya rabûna hemî da) ewa gazî wan (filan) dike, îdî (ji wan ra aha) dibêje: "Ka ewan hevrîyên ku we bi vir ji min ra çe dikirin, li kêderê ne ڕۆژێك دێت خوا بانگیان دهكات و پێیان دهفهرموێت: ئهوه كوان ئهو شتانهی به گومانی ئێوه ههوهڵ و شهریكی من بوون؟! |
وَنَزَعْنَا مِن كُلِّ أُمَّةٍ شَهِيدًا فَقُلْنَا هَاتُوا بُرْهَانَكُمْ فَعَلِمُوا أَنَّ الْحَقَّ لِلَّهِ وَضَلَّ عَنْهُم مَّا كَانُوا يَفْتَرُونَ(75) Di we (royî da) em ji hemî koman nehrawanan derdixin, îdî em ji (wan ra aha) dibejin: "Ka (ji bona van perestvanên xwe ra) beratan bînin (ku hûn bizanin ewan maf in) ji piştî vî da ewan zanîn, ku maf ji bona Yezdan ra ne û ewan (perestvanên) ku ewan (filan) ji bona Yezdan ra bi vir digirtin, hemî jî li berçavan wunda bûne (ههر لهو ڕۆژهدا) له ههر ئوممهتێك شایهتێك له خۆیان دههێنینه مهیدان له پێغهمبهران، ئهوسا بهخهڵكی سهرگهردان دهڵێین: ئادهی ئێوه بهڵگهتان چییه له سهر لادان و گوناهتان بیهێنن، ئهو ڕۆژه ئیتر زۆر بهچاكی دهزانن و دڵنیا دهبن كه حهق و حهقیقهت لای خوایه و ههر ئهو شاییستهی پهرستن بووه، ههرچی ئهو شتانهش كه بڕوایان پێی ههبوو، ههڵیان بهستبوو، ههمووی ون و نادیار و بێ نرخ دێته بهرچاو. |
۞ إِنَّ قَارُونَ كَانَ مِن قَوْمِ مُوسَىٰ فَبَغَىٰ عَلَيْهِمْ ۖ وَآتَيْنَاهُ مِنَ الْكُنُوزِ مَا إِنَّ مَفَاتِحَهُ لَتَنُوءُ بِالْعُصْبَةِ أُولِي الْقُوَّةِ إِذْ قَالَ لَهُ قَوْمُهُ لَا تَفْرَحْ ۖ إِنَّ اللَّهَ لَا يُحِبُّ الْفَرِحِينَ(76) Bi rastî Qarûn (bi xweber jî) ji komalê Mûsa bû (kurê apê wî bû). Îdî ewî li ser (Mûsa û peyrewê wî) quretî û pozbilindî kirîye. Me wusa ji bona (Qarûn ra) maldan çe kirîye: zimanê devê xezîneyên wî komeke bi hêz dikarîya hilde. Di gavekî da komalê wî ji bona wî ra (aha) gotîye: "(Qarûn!) tu xwe qure neke, loma bi rastî Yezdan ji wanê qure ê şa, hez nake بێگومان قارون له قهوم و خوێشانی موسا بو كهچی (بههۆی ماڵ و سامانیهوه) خۆی گیڤ دهكردهوه به سهریاندا و فیزی بهسهردا دهكردن، ئهوهنده ماڵ و سامان و داراییمان پێبهخشیبوو، كه بهڕاستی كلیلی گهنجینه و قاسهكانی با چهند كهسێكی بههێز بهگرانی ههڵدهگیران، (لهكاتی لووت بهرزیهكهیدا) ههندێك ئیمانداری خزمی پێیان وت: كهشخه مهكه و له خۆت بایی مابه بهم سامانه، چونكه بێگومان خوا ئهو كهسانهی خۆشناوێت كه كهشخه دهكهن بهسهروهت و سامانیانهوه و له خۆیان بایی دهبن. |
وَابْتَغِ فِيمَا آتَاكَ اللَّهُ الدَّارَ الْآخِرَةَ ۖ وَلَا تَنسَ نَصِيبَكَ مِنَ الدُّنْيَا ۖ وَأَحْسِن كَمَا أَحْسَنَ اللَّهُ إِلَيْكَ ۖ وَلَا تَبْغِ الْفَسَادَ فِي الْأَرْضِ ۖ إِنَّ اللَّهَ لَا يُحِبُّ الْمُفْسِدِينَ(77) (Tu bi wî tiştê ku Yezdan daye te, êwra para da bixwaze u tu para xweyê cîhanê jî bîrva neke; ça Yezdan bi te ra qencî kirîye tu jî wusa qencîyan ji bona hewcan ra) bike û tu di zemîn da tevdanî neke, loma bi rastî Yezdan ji tevdanokan hez nake ههوڵبده بهو ماڵ و سامانهی خوا پیی بهخشیووی ماڵی قیامهت و بهههشتی بهرین بكڕهو بهشی خۆشت له دنیادا بهحهڵاڵی فهرامۆش مهكه، چاكه لهگهڵ بهندهكانی خوادا بكه ههروهك خوا چاكهی هێناوهته ڕێت، نهكهیت ههوڵی فهساد و گوناهو تاوان بدهی له زهویدا، چونكه بهڕاستی خوا ئهو كهسانهی خۆشناوێت تۆی خراپه دهچینن. |
قَالَ إِنَّمَا أُوتِيتُهُ عَلَىٰ عِلْمٍ عِندِي ۚ أَوَلَمْ يَعْلَمْ أَنَّ اللَّهَ قَدْ أَهْلَكَ مِن قَبْلِهِ مِنَ الْقُرُونِ مَنْ هُوَ أَشَدُّ مِنْهُ قُوَّةً وَأَكْثَرُ جَمْعًا ۚ وَلَا يُسْأَلُ عَن ذُنُوبِهِمُ الْمُجْرِمُونَ(78) (Qarûn ji wan ra aha) gotîye, "Evan (zengînên hanênan) bi zanîna min ji min ra hatine.” Ma qey ewa nizane, ku me di berya wî da di wan çaxên borî da çiqa merivên ji wî maldar û bi hêztir teşqele kirine? (Di gava teşqelekirinê da) gunehkar ji kirina gonehan nayêne pirsînê قاروون وتی: بێگومان ئهم سامان و داراییهم ههر به هۆی زانست و زانیاری نهخشهی خۆمهوه پێمدراوه، باشه مهگهر قاروون نهیدهزانی بهڕاستی خوا پێش ئهم چهندهها قهوم و هۆز و گهلانی له ناو بردووه كه لهو زیاتر بهدهسهڵاتر و سهروهتمهندتر بوون؟ تاوان باران پرسیاریان لێناكرێت دهربارهی گوناههكانیان (چونكه تۆماره و لای خوا ئاشكرایه). |
فَخَرَجَ عَلَىٰ قَوْمِهِ فِي زِينَتِهِ ۖ قَالَ الَّذِينَ يُرِيدُونَ الْحَيَاةَ الدُّنْيَا يَا لَيْتَ لَنَا مِثْلَ مَا أُوتِيَ قَارُونُ إِنَّهُ لَذُو حَظٍّ عَظِيمٍ(79) Îdî Qarûn bi xemla xwe va derketîye nava komalê xwe; ewanê jîna cîhanê divan hene! Ewan (aha) gotine: "Xwazîka wekî tişta ji Qarûn ra hatîye; ji bona me ra jî ewa hebûya. Loma bi rastî Qarûn xwaye para mezin e (ewa bextîyar e) ئینجا ڕۆژێك قاروون خۆی سازدا و به ڕازاوهیی چووه دهرهوه بۆ ناو قهومهكهی بۆ كهشخهكردن و خۆ نواندن، ئهوانهی كه ئاواتیان ژیانی دنیایه; وتیان: ئای خۆزگه ئێمهش وهكو قاروون، سامان و دهسهڵاتمان ببوایه، بهڕاستی خاوهنی بهختێكی گهورهیه! |
وَقَالَ الَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ وَيْلَكُمْ ثَوَابُ اللَّهِ خَيْرٌ لِّمَنْ آمَنَ وَعَمِلَ صَالِحًا وَلَا يُلَقَّاهَا إِلَّا الصَّابِرُونَ(80) Ewanê ji bona wan ra zanîn hatîye dayînê hene! Ewan jî (aha) gotine: "Xwelî li we be: Ji bona wanê bawer kirine û karê aştî kirine hene! Qencîya Yezdan ji wan ra çêtir e. Ji pêştirê wanê (ku li ser cefadana di rêya Yezdan da) hew kirine (qe tu kes) nagihêje (wan qencîyan) (بهڵام) ئهوانهی كه زانستی و زانیاری ڕاستیان پێبهخشراوه (دهربارهی حهڵاڵ و حهرام و نرخی قیامهت دهزانن) وتیان: هاوار بۆ ئێوه، بۆ تێنافكرن پاداشتی خوایی زۆر چاكتره بۆ ئهو كهسهی باوهڕی دامهزراوی هێناوهو كارو كردهوهی چاكی ئهنجام داوه، ئهو زانست و باوهڕو كردهوهیه به كهس نادرێت، تهنها به خۆگرو ئارامگران نهبێت. |
فَخَسَفْنَا بِهِ وَبِدَارِهِ الْأَرْضَ فَمَا كَانَ لَهُ مِن فِئَةٍ يَنصُرُونَهُ مِن دُونِ اللَّهِ وَمَا كَانَ مِنَ الْمُنتَصِرِينَ(81) Îdî paşê me (Qarûn) û bi mal û xênîyên wî va di zemîn da xiste xarê, ji pêş- tirê Yezdan, ji bona Qarûn ra qe tu komeke xurte, ku ewî ê malê wî ji teşqele bide para da tunebû. Şixwa ewî bi xweber jî nikarbûye arîkarîya xwe bike ئهوسا (كه بینیمان قاروون بهتهواوی له سنوور دهرچووه) كوتوپڕ خۆی و ماڵ و سامانیمان برد بهناخی زهویدا، هیچ دهستهو گرۆیهكی نهبوو فریای بكهوێت و له دهست خاشم و قینی خوا دهربازی بكات، بێگومان لهو كهسانهش نهبوو كه بتوانێت خۆی ڕزگار ببێت. |
وَأَصْبَحَ الَّذِينَ تَمَنَّوْا مَكَانَهُ بِالْأَمْسِ يَقُولُونَ وَيْكَأَنَّ اللَّهَ يَبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَن يَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ وَيَقْدِرُ ۖ لَوْلَا أَن مَّنَّ اللَّهُ عَلَيْنَا لَخَسَفَ بِنَا ۖ وَيْكَأَنَّهُ لَا يُفْلِحُ الْكَافِرُونَ(82) Ewanê, ku duhe dixwastin bikebine şûna Qarûn hene! Ewan jî (gava dîtine, ku aha hatîye serê (Qarûn) gotine: "Ax! Erê wusa ne, Yezdan ji kêjan bendeyên xwe ra bivê, mal dide wan û ji kîjanan ra jî nevê mal nade wan. Heke Yezdan bi me qencî ne kiribûya wê em jî bixistina zemîn. Ax wusa ne! Bi rastî file serfiraz nabin ئینجا ئهوانهی دوێنێ ئاواتیان به قاروون دهخواست دهیانوت: ئهی هاوار، بهس نهبوو وهكو ئهو تیانهچووین، دیاره كه خوا ڕزق و ڕۆزی زۆر دهبهخشێت به ههر كهس بیهوێت یاخود كهمی دهكاتهوه (بێ حیكمهت نیه)، ئهگهر فهزڵ و بههرهی خوایی نهبوایه له سهرمان، ئێمهش بهناخی زهویدا ڕۆچوو دهبووین، ئای كه ڕوون و ئاشكرایه، كافرو خوانهناسان سهرفراز نابن. |
تِلْكَ الدَّارُ الْآخِرَةُ نَجْعَلُهَا لِلَّذِينَ لَا يُرِيدُونَ عُلُوًّا فِي الْأَرْضِ وَلَا فَسَادًا ۚ وَالْعَاقِبَةُ لِلْمُتَّقِينَ(83) Ewa êwra para da heye! Em ewê hey ji bona wanê, ku navên di zemîn da tevdanî û quretî bikin, dixne êwirgeh. Şixwa encama para ji bona Xuda parizane (جا با خهڵكی دڵنیابن) كه: ئهو ماڵی قیامهته و ئهو بهههشتی بهرینهمان ئامادهكردووه بۆ ئهو كهسانهی كه نهلووت بهرزی و گهورهییان دهوێت له زهویدا، نه فهسادو گوناهو خراپه، سهرهنجام و سهرفرازیش ههر بۆ پارێزكاران و خواناسهكانه. |
مَن جَاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ خَيْرٌ مِّنْهَا ۖ وَمَن جَاءَ بِالسَّيِّئَةِ فَلَا يُجْزَى الَّذِينَ عَمِلُوا السَّيِّئَاتِ إِلَّا مَا كَانُوا يَعْمَلُونَ(84) Kîjan bi qencîyan va (li bal me da) hatibe, îdî ji bona wî ra ji wan (qencîyên, ku ewî anîne) qencîyên çêtir hene. Kîjan bi sikatîyan (li bal me da) hatibe, îdî ewanê sikatî kirine hene! Ewan hey bi tişta kirine têne celatkirinê ئهوهی به كاروكردهوهی چاكهوه بێت ئهوه چاكتر دێتهوه ڕێی، ئهوهش بهگوناهو ههڵهوه بێت، ئهوه پاداشتی ئهوانهی كه گوناهو ههڵهیان كردووه نادرێتهوه، تهنها ئهوه نهبێت كه دهیانكرد. |
إِنَّ الَّذِي فَرَضَ عَلَيْكَ الْقُرْآنَ لَرَادُّكَ إِلَىٰ مَعَادٍ ۚ قُل رَّبِّي أَعْلَمُ مَن جَاءَ بِالْهُدَىٰ وَمَنْ هُوَ فِي ضَلَالٍ مُّبِينٍ(85) (Muhemmed!) Bi rastî ewê ku Qur’an li ser te da (hinartîye û xwundina wê) li ser te bi vê nevê kirîye heye! Ewa (Xudaê te ye) wê te li bal wî cîyî (ji te ra hatîye peymandanê) behere. (Muhemmed! Tu ji bona wan ra aha) bêje: "Bi rastî Xudayê min, ka kîjan bi beledî hatîye hatîye û ka kîjan di rê wundabûneke xwuyan da ne, çêtir dizane بهڕاستی ئهو زاتهی كه گهیاندنی قورئانی لهسهر تۆ پێویست كردووه، سهرهنجام دهتگێرێتهوه بۆ مهككه، یان قیامهت و بهههشتی بهرین، ئهی پێغهمبهر (ص) پێیان بڵێ: پهروهردگارم خۆی چاك دهزانێت و له ههموو كهس زاناتره بهو كهسهی كه ڕێنموویی و هیدایهتی هێناوه و بهو كهسهش كه لهناو گومڕاییهكی ئاشكرادایه. |
وَمَا كُنتَ تَرْجُو أَن يُلْقَىٰ إِلَيْكَ الْكِتَابُ إِلَّا رَحْمَةً مِّن رَّبِّكَ ۖ فَلَا تَكُونَنَّ ظَهِيرًا لِّلْكَافِرِينَ(86) Îdî (Muhemmed!) tu ji bona filan ra nebe piştevan, loma te bi xweber guman ne dikir, ku wê pirtûkê (di jor da)li bal te da bê berdanê. (Hinartina vê pirtûkê) hey dilovîneke ji Xudayê te ye تۆ ئهی محمد (ص) بهتهما نهبوویت قورئانت بۆ ڕهوانه بكرێت، جگهله میهرهبانیهك نهبێت له لایهن پهروهردگارتهوه، كهوابوو خۆت مهكه به پشتیوان و هاوكاری بێ باوهڕ و خوانهناسان |
وَلَا يَصُدُّنَّكَ عَنْ آيَاتِ اللَّهِ بَعْدَ إِذْ أُنزِلَتْ إِلَيْكَ ۖ وَادْعُ إِلَىٰ رَبِّكَ ۖ وَلَا تَكُونَنَّ مِنَ الْمُشْرِكِينَ(87) Ji piştî, ku beratênYezdan li bal te da hatine hinartinê, bira ewan (filan) te ji xwundina wê nedine para da, tu ewan (filan) li bal Xudayê xwe da gazî bike. (Muhemmed!) Tu qe nebe ji wanê hevrîçêker با بێ باوهڕان بهرگریت نهكهن لهگهیاندنی ئایهتهكانی خوا، دوای ئهو كاتهی بۆ تۆ دابهزێنراوه، ههمیشه بانگهشه بكه بۆ لای پهروهردگارت، ههرگیز نهكهیت خۆت بخهیته ڕیزی هاوهڵگهرانهوه. |
وَلَا تَدْعُ مَعَ اللَّهِ إِلَٰهًا آخَرَ ۘ لَا إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ ۚ كُلُّ شَيْءٍ هَالِكٌ إِلَّا وَجْهَهُ ۚ لَهُ الْحُكْمُ وَإِلَيْهِ تُرْجَعُونَ(88) Û tu bi perestîya Yezdan ra, perestîya tu Xuda ne maî neke, loma ji pêştirê wî qe tu Xuda tune ne. Hemî tiştê ji pêştirê Yezdan wê teşqele bibin, hey berewanî ji bona wî ra ne; hûnê (dawyê da) hey li bal wî da bizivirin لهگهڵ خوادا هانا و هاوار له خوایهكی تر مهكه، چونكه جگه لهو زاته خوایهكی تر نیه، ههرچی شت ههیه تیاچووه لهناوچووه جگه لهو زاته، فهرمانڕهوایی ههر شایستهی ئهوه، ههمووانیش ههر بۆ لای ئهو دهبرێنهوه. |